Cultural Shock

ကမၻာေပၚမွာ တိုက္ႀကီး၊ နိုင္ငံ၊ ေဒသ၊ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာေတြ ကြဲျပားတဲ့အေလ်ာက္
ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုးတမ္းနဲ႔ လူေနမႈစနစ္ေတြ တေနရာနဲ႔ တေနရာ မတူကြဲျပား
ၾကပါတယ္။ ေရငံငါးက ေရခ်ိဳကူးၾကသလို လူေတြလည္း မူရင္းေဒသကေန ေနရာ
သစ္တစ္ခု ေရာက္သြားတဲ့အခါ က်င့္သားမရပဲ စနိုးစေနာင့္ အဆင့္ကေနၿပီး ျပင္း
ျပင္းထန္ထန္ စိတ္မတည္ညိမ္မႈမ်ိဳးေတြ ခံစားရတတ္ၿပီး အခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ဘဝပ်က္
ၾကရတဲ့အထိ ျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလို (ယဥ္ေက်းမႈ) အေျပာင္းအလဲကာလ
တစ္ခု ၾကံဳေတြ႕ရတာမ်ိဳးကို Cultural Shock (ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ အံ့ၾသ
ထိတ္လန္႔မႈ) လို႔ ေခၚပါတယ္။

ဒီကေန႔ ျမန္မာျပည္တြင္းကေန အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ နိုင္ငံရပ္ျခားကို ထြက္ခြာ
အလုပ္လုပ္ေနၾကၿပီး နယ္စပ္ခိုလံႈရာစခန္း (Refugee Camp) ေတြကေနလည္း
အစုလိုက္ တတိယနိုင္ငံေတြကို ေျပာင္းေ႐ႊ႕အေျခခ်ေနၾကပါတယ္။

ဒီလိုသြားေနၾကရာမွာ ျမန္မာျပည္သားအမ်ားစုဟာ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးမ်ားက မဟုတ္ၾက
သလို နိုင္ငံရပ္ျခားအေတြ႕အၾကံဳဆိုလို႔ ရုပ္ရွင္ထဲမွာပဲ ေတြ႕ဖူးသူေတြမ်ားပါတယ္။
ဒီေတာ့ Cultural Shock ကိုမျဖစ္မေန ၾကံဳေတြ႕ၾကရမွာ သတိရွိၿပီး သင့္ေတာ္
ေအာင္ ရင္ဆိုင္နိုင္ၾကဖို႔နဲ႔ အခ်င္းခ်င္းေဖးမကူညီနိုင္ၾကဖို႔ တင္ျပခ်င္တာဟာ ဒီပို႔စ္
ရဲ့ လိုရင္းဦးတည္ခ်က္ပါ။

Cultural Shock နဲ႔ ေတြ႕ၾကံဳရင္ဆိုင္ရာမွာ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အေတြ႕
အၾကံဳခ်င္းမတူနိုင္ေပမယ့္ အမ်ားလက္ခံထားၾကတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ အဆင့္ေတြရွိ
ပါတယ္။

(၁) မသြားမွီအခ်ိန္ေလးမွာ - ေမွ်ာ္လင့္ျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ အစီအစဥ္ဆြဲျခင္း၊ ထုပ္
ပိုးျခင္း၊ နႈတ္ဆက္ပြဲလုပ္ျခင္း၊ အေကာင္းျမင္ျခင္း၊ စိတ္လႈပ္ရွားျခင္း၊ မသိေသးတဲ့
အနာဂါတ္အတြက္ စိုးထိတ္ျခင္း၊ က်န္ရစ္ခဲ့မည့္သူမ်ားအတြက္ စိတ္ပူျခင္း၊ စိတ္
ဓါတ္က်ျခင္း၊ ပံုမွန္အလုပ္မ်ားကို စိတ္မဝင္စားျခင္း၊ မိမိကိုယ္ကိုဆန္းစစ္ျခင္းေတြ
ျဖတ္သန္းရၿပီး က်န္းမာေရးမွာေတာ့ စိတ္ေမာတာကလြဲရင္ ေကာင္းတတ္ၾကပါ
တယ္။

(၂) ေရာက္စအခ်ိန္ေလးမွာ - ႀကိဳဆိုမႈေတြနဲ႔ ေတြ႕ၾကံဳရၿပီး ရင္သပ္ရႉေမာျခင္း၊
စိတ္လႈပ္ရွားေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း၊ သိလိုစိတ္ ထက္သန္ျခင္း၊ အရာရာကို အေကာင္းျမင္ၿပီး
ရန္လိုမႈမ်ား၊ ကေတာက္ကဆျဖစ္မႈမ်ားကို ေရွာင္ရွားျခင္းေတြရွိတတ္ၿပီး က်န္းမာ
ေရးအရ ဝမ္းမမွန္မႈမ်ား၊ အိပ္မေပ်ာ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တစ္လထက္ ပို
ၾကာတတ္ပါတယ္။

(၃) ေရာက္ၿပီးမ်ားမၾကာခင္မွာ - ဘာသာစကား၊ မိတ္ေဆြအေပါင္းသင္း၊ အိမ္ယာ၊
ေက်ာင္း နဲ႔ အလုပ္သစ္ေတြထဲ လက္ေတြ႕ၾကံဳဆံု ဆက္ဆံလာရတဲ့အခါ မရင္းနွီးမႈ
အခက္အခဲေတြ စၾကံဳလာရၿပီး စိတ္ရႈပ္ေထြးျခင္း၊ ေရာက္ရာေဒသ ပတ္ဝန္းက်င္မွ
အရာရာကို မနွစ္သက္ေတာ့ျခင္း၊ စိတ္မရွည္ျခင္း၊ စိုးရိမ္ျခင္း၊ စိတ္ဓါတ္က်ျခင္း၊
ၿငီးေငြ႕ျခင္း၊ အိမ္လြမ္းနာက်ျခင္း၊ အလြန္အကၽြံအိပ္ျခင္း၊ ေငးေနတတ္ျခင္း၊ သီး
သန္႔ေနတတ္ျခင္း၊ မလံုျခံဳဟု ခံစားမိျခင္း၊ စိတ္အေျပာင္းအလဲျမန္ျခင္းမ်ားနဲ႔ အိမ္
လြမ္းနာက်တတ္ၿပီး ရွင္းမျပတတ္တဲ့ ငိုယိုမႈမ်ိဳးေတြလည္း လုပ္မိတတ္ၾကပါတယ္။
က်န္းမာေရးအေနနဲ႔ မၾကာခဏဖ်ားနာကာ ေရာဂါေဟာင္းေတြလည္း ျပန္ေပၚ
တတ္ပါတယ္။ ဆုတ္ယုတ္မႈကာလလို႔ ေခၚဆိုနိုင္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္ဟာ လအနည္း
ငယ္ကေန နွစ္ေပါက္တဲ့အထိ က်ား၊ မနဲ႔ ပင္ကိုယ္စိတ္ေတြအေပၚမူတည္ၿပီး
အေလ်ာ့အတင္းရွိနိုင္ပါတယ္။ သတိအထားရဆံုး အဆင့္ျဖစ္လို႔ အခ်ိဳ႕က ဒီအဆင့္
ကို အဆင့္ငယ္ ၃ ဆင့္ေလာက္အထိ ထပ္မံခြဲျခား ထားတတ္ၾကပါတယ္။

(၄) လအတန္ၾကာလာတဲ့အခါ - ညိွနိႉင္းခ်ိန္ညွိမႈကာလလို႔ ေခၚဆိုနိုင္တဲ့ အေန
အထားအဆင့္ဆီကို ေရာက္လာတတ္ၾကပါတယ္။ ေရွ႕ကၾကံဳေတြ႕ခဲ့တာေတြ၊
ခံစားမႈေတြဟာ အရင္ေလာက္မျပင္းထန္ေတာ့ပဲ ပတ္ဝန္းက်င္ကို စိတ္ျပန္ဝင္စား
လက္ခံလာနိုင္ပါတယ္။ အထီးက်န္မႈမ်ိဳး သိပ္မခံစားရေတာ့ပဲ ေက်ာင္းနဲ႔ အလုပ္
ေတြမွာ အေျခေနျပန္တိုးတက္လာတတ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရး ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္လာ
ပါမယ္။

(၅) အဆံုးမွာေတာ့ သာမန္ဘဝမ်ိဳးျပန္ရလာၿပီး အရာအားလံုးနီးပါး ပံုမွန္လိုခံစား
ေနထိုင္နိုင္လာတဲ့ အဆင့္ျဖစ္လာပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေဒသခံယဥ္ေက်းမႈနဲ႔
ဓေလ့ေတြကို စတင္ၿပီး အစားထိုးႀကိဳက္နွစ္သက္လာတတ္ပါတယ္။

ဒီလိုအဆင့္ေတြ ကူးေျပာင္းရာမွာ ရွင္းလင္းလြယ္ကူသေယာင္ထင္ရေပမယ့္ အခ်ိဳ႕
အတြက္မွာေတာ့ ေမွ်ာ္မွန္းလို႔မရနိုင္တဲ့ သက္ေရာက္မႈေတြရွိတတ္တာမို႔ ျပင္ဆင္
မႈေတြ အေနနဲ႔ -

- လူမႈေရး လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား - ကို ေက်ာင္းနဲ႔ ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္မွာ အေျခေနေပး
  သလို တက္တက္ႂကြႂကြပါဝင္ျခင္းဟာ အာရံုကိုလြဲေျပာင္းေစနိုင္ပါတယ္။
- ေဒသခံ မိတ္ေဆြထားရွိမႈ - ဟာလည္း အေထာက္အကူျပဳတာမို႔ ရနိုင္ရင္
  ေကာင္းပါတယ္။
- အကူညီေပးသည့္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား - ရရွိနိုင္ေသာ ေက်ာင္း၊ ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႔
  အစည္းမ်ားကို အကူညီေတာင္းခံနိုင္ပါတယ္။
- က်န္းမာေရးေလ့က်င့္ခန္းမ်ား - ကို အလ်ဥ္းသင့္သလို လုပ္ေပးျခင္းကလည္း
  အကူအညီ တဖက္တလမ္းက ေပးပါလိမ့္မယ္။
- ဘဝတူမ်ား အတူေတြ႕ဆံု ေပါင္းေဖၚျခင္း - ဟာလည္း စိတ္ကို ေျပေလ်ာ့ေစပါ
  တယ္။
- ေဆြမ်ိဳး၊ မိသားစုမ်ားနွင့္ အဆက္အသြယ္ မျပတ္ျခင္း - ျဖင့္ သက္သာေစနိုင္ပါ
  တယ္။
- စိတ္ရွည္ ေျဖေလ်ာ့ထားျခင္း - စတာေတြဟာ Cultural Shock ရဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြကို
  အတိုင္းအတာတခုအထိ မဆိုးရြားရေလေအာင္ သတိထားျဖည့္ဆည္းေပးလို႔ရတဲ့
  အခ်က္ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။

ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးကေန နိုင္ငံရပ္ျခား ပညာသြားေရာက္သင္ယူသူေတြအတြက္ ျပႆနာ
နည္းပါးတတ္ေပမယ့္ အထူးသျဖင့္ ေတာအရပ္ကေန ခိုလံႈရာစခန္း၊ အဲဒီကေန
တဆင့္ တတိယနိုင္ငံ ေရာက္သူေတြနဲ႔ ရွိသမွ်ကို ထုခြဲစြန္႔လြတ္ၿပီး အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံ
ေတြကို စြန္႔စားသြားေရာက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနၾကသူမ်ားအတြက္ေတာ့ ႀကိဳတင္
သိျမင္နားလည္ၿပီး အခ်င္းခ်င္း ဝိုင္းဝန္းေဖးမနိုင္ၾကဖို႔အတြက္ သတိေပးေရးလိုက္
ရပါတယ္။

References
- The University of Newcastle 2010, Understanding & Supporting People Experiencing Culture Shock, Sydney, viewed 25 April 2010,
<http://www.newcastle.edu.au/Resources/Divisions/Academic/Equity%20and%20Diversity/Documents/CDIP/GIF4.pdf>
- The University of Western Australia 2010, Understanding & supporting people experiencing culture shock, Perth, viewed 25 April 2010,
<http://www.teachingandlearning.uwa.edu.au/__data/assets/pdf_file/0010/697789/74467_GIFs_culture_shock_WEB.pdf>