မိုး ၿပိဳလုလု

     ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ၊ စက္တဘၤာလ ၁၈ ရက္ ၊ ၾကာသပေတးေန႔ ၊

     ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီး Henry Paulson နဲ႔ ဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒ Ben Bernanke တို႔ဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ

ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ့ အစိုးရရံုးမ်ားစိုက္ရာ Capitol Hill ကို အေရးေပၚ အစည္းေဝးအတြက္ ေရာက္ေန

ၾကပါတယ္ ။ အဲဒီေန႔ ညေနေစာင္းပိုင္းမွာေတာ့ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ Nancy Peloci ရဲ့ ရံုးခန္းမွာ

ႏွစ္ခုတည္းေသာ ပါတီေတြရဲ့ အႀကီးတန္း ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔တကြ အထက္နဲ႔ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မ်ား

က ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာလည္း စံုစံုညီညီ ေရာက္ေနၾကပါတယ္ ။

   လြန္ခဲ့တဲ့ ၇ လအတြင္းမွာ ၊ အေမရိကန္အစိုးရဟာ ဘဏ္တစ္ခုကို ေငြေၾကးအၾကပ္အတည္း ထဲက

ေန ကယ္ထုတ္ခဲ့ရၿပီး ၊ ေနာက္တစ္ခုကိုေတာ့ က်ဆံုးဖို႔ လႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္ ။ ႏိုင္ငံရဲ့ အႀကီးဆံုး ကုမၼ

ဏီေတြထဲက ၃ ခုကို ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ခဲ့ရပါတယ္ ။ ၿပီးေတာ့လည္း ႏိုင္ငံရဲ့ အေႂကြးဝယ္စနစ္ ေစ်းကြက္ႀကီး

ၿပိဳလဲေနတာကို တုန္လႈပ္ျခင္းႀကီးစြာနဲ႔ ၾကည့္ေနခဲ့ၾကရပါတယ္ ။

   အားလံုးရဲ့ အာရံုဟာ Paulson နဲ႔ Bernanke ထံမွာ စုေဝးေနပါတယ္ ။

   Henry Paulson ကေနၿပီး မျပင္းမေပ်ာ့ မေလာမေႏွးပဲ အေသခ်ာကို ခ်ိန္ဆထားတဲ့ ေလသံနဲ႔ ေျပာ

လိုက္ပါတယ္ ။ က်ေနာ္တို႔ကို ေဒၚလာသန္းေထာင္ေပါင္း ၇၀၀ အသံုးျပဳခြင့္ကို လိုအပ္ေနပါတယ္ ၊ ဒါ

ကို လုပ္ခြင့္မရရင္ ရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ့ စီးပြားေရးဟာ ၿပိဳလဲသြားႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒီက

ေန႔ ေတြ႕ေနရတဲ့ ႏိုင္ငံရဲ့စီးပြားေရး အေဆာက္အဦဟာ လာမယ့္တနလၤာေန႔မွာ ရွိခ်င္မွ ရွိေတာ့မယ့္ အ

ေနအထားကို ေရာက္ေနၿပီလို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္ ။

   တစ္ခန္းလံုးမွာ ခဏတိတ္သြားပါတယ္ ။ ရႉစရာေလ နည္းေနတာေၾကာင့္ အသက္မ်ားေအာင့္ထား

ၾကသလားေတာင္ ေအာက္ေမ့ရပါတယ္

              ==========================================

     ဒီကိစၥရဲ့ အစကို ျပန္ေျပာင္းၾကည့္ရင္ ၂၀၀၈ ေႏြဦးဆီကို ျပန္ေရာက္သြားပါမယ္ ။

     အဲဒီအခ်ိန္မွာ Wall Street ဟာ အိမ္ေပါင္စာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေခ်းေငြေတြအေပၚမွာ အႀကီး

က်ယ္ အေလာင္းအစား လုပ္ေနခဲ့ပါတယ္ ။ အထူးသျဖင့္ sub-prime လို႔ေခၚတဲ့ စြန္႔စားရတဲ့ဖက္မွာ ျဖစ္

ပါတယ္ ။

     ၂၀၀၅-၀၆ ၊ အရွိန္ေကာင္းေနတုန္းပါပဲ ။

     ၂၀၀၇ ကစၿပီး အိမ္ယာေစ်းကြက္ေတြ စၿပီး ပ်က္လာခဲ့ပါတယ္ ။

     ၂၀၀၈ မတ္လ ၁၀ ရက္ တနလၤာေန႔ နံက္ ၁၁:၀၀ ေလာက္မွာျဖစ္ပါတယ္ ။

     ေကာလဟာလတစ္ခု ထြက္လာပါတယ္ ။ အဲဒါကေတာ့ အိမ္ယာေစ်းကြက္ထဲက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ၊

ေငြေၾကးအပါဝင္ စေတာ့ရွယ္ယာေတြ အေရာင္းဝယ္နဲ႔တကြ ပြဲစားလုပ္ငန္းေတြပါ လုပ္တဲ့ Bear Sterns

ကုပၼဏီ/ဘဏ္ႀကီးဟာ လည္ပတ္စရာ ေငြေၾကးျပတ္ေနၿပီရယ္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါကို စၿပီးၾကားလိုက္ရ

တဲ့ ကုပၼဏီဝန္ထမ္းက သူ႕ေဘးကလူေတြကို ေမးလိုက္ပါတယ္ ။ မင္းတို႔ ဒါကို ၾကားမိလိုက္ၾကသလား ၊

ဒီကိစၥဟာ ျဖစ္ႏိုင္ပါ့မလား ရယ္လို႔ပါ ။ (ဒီေနရာမွာ အိမ္ယာေစ်းကြက္ဆိုလို႔ တစ္အိမ္ႏွစ္အိမ္ကို ေျပာ

တာမဟုတ္ပါဘူး ၊ sub-prime market လို႔ေခၚတဲ့ “ေႂကြးဆပ္ႏိုင္ဖို႔ အာမခံခ်က္မရွိလွတဲ့ လူေတြကို

ေခ်းဌားထားတဲ့ အေႂကြးေစ်းကြက္”ထဲက အိမ္အေႂကြးေတြကို အလံုးေပါင္း ေသာင္းသိန္းခ်ီၿပီး အစု

လိုက္ အေရာင္းအဝယ္ လုပ္ၾကတာပါ ။)

     ေဖာင္းပြေနတဲ့ ေငြေၾကးေတြနဲ႔ အေရာင္းဝယ္လုပ္ေနၾကတဲ့ Wall Street မွာ ျဖစ္တတ္တာ အခ်ိဳ႕

ရွိပါတယ္ ။ အဲဒီအထဲမွာ အေျချမစ္မရွိတဲ့ ေကာလဟာလေတြလည္း ပါပါတယ္ ။ ခက္တာက အဲဒီ

ေကာလဟာလေတြဟာ ကုပၼဏီေတြကို ရက္ပိုင္းအတြင္း က်ဆံုးသြားေစတတ္ပါတယ္ ။ ခုလည္း Bear

Sterns ဟာ တကယ္တမ္းမွာ အရန္ေငြ ေဒၚလာ ၁၈ ဘီလီယံ ရွိေနေသးတာေၾကာင့္ ဘာမွ ပူစရာ မ လိုေလာက္တဲ့ ေငြပမာဏနဲ႔ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေနတာပါ ။ ဒါေပမဲ့ ေကာလဟာလဆိုၿပီး ေလွ်ာ့တြက္

လို႔မရတာ သိၾကပါတယ္ ။

     တစ္ဖက္မွာ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ထဲက လူေတြဟာ UNBC တို႔လို သတင္း႒ာနေတြကို စဥ္ဆက္မ

ျပတ္ ၾကည့္ေနၾကပါတယ္ ။ သတင္းထဲမွာ တစ္စံုတစ္ခု ပါလာတာနဲ႔ ေစ်းကြက္ထဲမွာ လာၿပီး ရိုက္ခတ္

ေလ့ ရွိပါတယ္ ။ မၾကာခင္မွာပဲ Bear Sterns ရဲ့ စေတာ့ရွယ္ယာေတြဟာ ေစ်းတစ္ဝက္ေက်ာ္ ထိုးက်

ပါေလေတာ့တယ္ ။

     ဒီမွာတင္ ကုပၼဏီကေနၿပီး အေတြ႕ၾကံဳမ်ားတဲ့ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ေဟာင္း Alan Greenberg ကို

လွမ္းၿပီး အၾကံဥာဏ္ လွမ္းေတာင္းရပါၿပီ ။ သူကေနၿပီး ဒါေတြဟာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထ ရွိတာေတြပါ ၊ ဒီေတာ့

လက္ရွိအမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ Alan Schwartz ကေန ထုတ္ျပန္ေၾကျငာခ်က္ တစ္ခုလုပ္ဖို႔ လိုလိမ့္မယ္

လို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္ ။

     ဒီလိုနဲ႔ပဲ UNBC သတင္း႒ာနနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး အင္တာဗ်ဴးလုပ္ဖို႔ရာ ျပင္ဆင္ၾကပါေတာ့တယ္ ။

     ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလွစြာပဲ ကုပၼဏီရဲ့ အဓိက ဆက္စပ္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ Goldman Sach ရင္း

ႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈဘဏ္/ကုပၼဏီရဲ့ စြန္႔ပစ္ျခင္းကို ခံရႏိုင္တယ္ဆိုတာ အတည္ျပဳေပးသလို ျဖစ္သြားေစတဲ့ အေျဖ

မ်ိဳး ကို အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ Schwartz က ေျဖမိသြားခဲ့ပါတယ္ ။ ဒါ့ျပင္ အင္တာဗ်ဴးလုပ္ေနစဥ္မွာ

လည္း သူ႔ရဲ့ စိတ္နဲ႔ကိုယ္ သိပ္မတြဲမိသလို ပံုစံမ်ိဳး ေပၚေနခဲ့တာေၾကာင့္ လူအေတာ္မ်ားမ်ားရဲ့ ယံုၾကည္မႈ

ကို ပ်က္ျပားသြားေစ ခဲ့ပါေတာ့တယ္ ။

     လူေတြရဲ့ ယံုၾကည္မႈကို မရေတာ့တဲ့အခါ ျဖစ္လာေလ့ရွိတာကေတာ့ ကိုယ့္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံေငြေတြကို

အလုအယက္ ျပန္ထုတ္ယူၾကတာပါပဲ ။

     ဒါ့ျပင္ Wall Street ရဲ့ ထံုးစံတစ္ခု ရွိပါတယ္ ။

     အဲဒါကေတာ့ ညတိုင္းညတိုင္းမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ ဘဏ္ေတြဟာ ၊ မဲခြဲတဲ့စနစ္နဲ႔ ဘယ္သူက

ျဖင့္ ဘယ္လိုဆိုတာ ဆံုးျဖတ္ၾကပါတယ္ ။ အဲဒီညမွာေတာ့ Bear Sterns ဟာ အယံုအၾကည္မရွိ အဆို

တင္သြင္းခံရၿပီး အမ်ားသေဘာတူ ဆံုးျဖတ္တာကို ခံခဲ့ရပါတယ္ ။ Wall Street မွာ အငယ္ဆံုး ရင္းႏွီး

ျမွဳပ္ႏွံမႈဘဏ္ျဖစ္တဲ့ Bear Sterns ဟာ လုပ္ေဖၚကိုင္ဖက္ ဘဏ္ေတြကေန လွည့္ပတ္စရာ ေခ်းေငြေတြ

ရႏိုင္စရာလမ္း လံုးဝမရွိေတာ့ပါဘူး ။

     ဒီလိုနဲ႔ ၾကာသပေတးေန႔မွာေတာ့ လည္ပတ္စရာ ေငြေၾကးမလံုေလာက္ေတာ့တဲ့ ကုပၼဏီဟာ မၿပိဳလဲ

ဖို႔ရာ နည္းတစ္နည္းပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္ ။ New York ဖက္ဒရယ္အရံေငြဘဏ္က Timothy Geithner

ဟာ သူတို႔ရဲ့ ေနာက္ဆံုးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ပါပဲ ။

     အဲဒီညမွာေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ေငြေၾကး႒ာနေတြက လူေတြအားလံုး Bear Sterns မွာ ေရာက္ရွိ ေမႊ

ေႏွာက္ေနၾကပါတယ္ ။ ညသန္းေခါင္ေက်ာ္မွာေတာ့ ျပႆနာကို ရွာေတြ႕ပါၿပီ ။ ေဒၚလာ ဘီလီယံနဲ႔ခ်ီတဲ့

ျမဳပ္ေနတဲ့ အဆိပ္သင့္အေႂကြးေတြ လို႔ေခၚရမယ့္ mortgage related credit default swap ေတြပါ ။

အိမ္ေပါင္တာနဲ႔ဆိုင္တဲ့ အေႂကြးေတြကို အာမခံ အလဲအလွယ္လုပ္ထားတဲ့ ကတိကဝတ္ စာခ်ဳပ္ေတြလို႔

ေယဘုယ် ဆိုၾကပါစို႔ ။ သာမန္လူေတြ နားလည္ရခက္ၿပီး ေဒၚလာဘီလီယံခ်ီတဲ့ အေႂကြးအာမခံ စာခ်ဳပ္

ေတြပါ ။

     တစ္ဆက္ထဲမွာ ျပႆနာတစ္ခုကိုလည္း ထပ္ေတြ႕ရျပန္ပါတယ္ ။

     အဲဒါကေတာ့ ဒီကိစၥအပါဝင္ ေငြေၾကးနဲ႔ အေႂကြးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းေတြဟာ Wall Street တစ္ခုလံုး

ကြန္ယက္ေတြလို ဆက္ႏြယ္ေနတာပါပဲ ။ ျငမ္းတစ္တိုင္က်ိဳးရင္ တစ္စင္လံုးၿပိဳမယ့္ကိစၥ ျဖစ္ေနပါတယ္ ။

ေစ်းကြက္ထဲက အငယ္ဆံုးဘဏ္မို႔ဆိုၿပီး မ်က္ကြယ္ျပဳလိုက္ရင္ အျခား ခန္႔မွန္းလို႔ မလြယ္ေလာက္

ေအာင္ ယွက္ႏြယ္ေနတဲ့ ေစ်းကြက္ႀကီးတစ္ခုလံုးကို ဆြဲခ်သြားႏိုင္တဲ့ အႏၱရယ္ကိုျမင္တဲ့ Timothy

Geithner ဟာ မနက္ ၄ နာရီမွာ သူ႕အထက္က ဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒ Ben Bernanke ကို ဖုန္းေခၚရပါ

ေတာ့တယ္ ။

Paulson, Bernanke &  Geithner

     လူအမ်ားရဲ့ ေလးစားမႈကိုခံရတဲ့ စီးပြားေရးပညာရွင္ ျဖစ္ရံုမက ၊ စီးပြားေရးပ်က္ကပ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး

ကၽြမ္းက်င္သူတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ Ben Bernanke အတြက္ေတာ့ စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ အိပ္မက္ဆိုးႀကီး

ေနာက္တစ္ခုကို ျမင္ရသလိုပါပဲ ။ Bear Sterns ကို ေဒဝါလီခံဖို႔ အခြင့္ေပးလိုက္ရင္ စီးပြားေရးစနစ္

တစ္ခုလံုးကို က်ဆံုးေစႏိုင္တယ္လို႔ သူနားလည္ပါတယ္ ။ စြန္႔စားမႈႀကီးလြန္းတဲ့ ကိစၥရပ္လို႔ သေဘာ

ေပါက္ထားတာေၾကာင့္ သူ႕မွာရွိသမွ် နည္းလမ္းအားလံုးကိုသံုးၿပီး ဒီဘဏ္ မက်ဆံုးဖို႔ သံဒိ႒ာန္ ခ်

ထားပါတယ္ ။

     ဒါေပမဲ့ Federal Reserve Bank ဟာ သူ႕ရဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေဘာင္ အျပင္ဖက္က ဘဏ္တစ္ခုကို တိုက္

ရိုက္ ေငြေခ်းလို႔ မရႏိုင္ပါဘူး ။ ဒီေတာ့ JPMorgan Chase ဆိုတဲ့ ကမၻာေပၚမွာ အရင္းႏွီးအမ်ားဆံုး ရင္း

ႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဘဏ္ကေနတစ္ဆင့္ ေငြထုတ္ေခ်းဖို႔ စီစဥ္လိုက္ပါတယ္ ။ ဒီလုပ္ရပ္ရဲ့ အက်ိဳးဆက္ တစ္ခုက

ေတာ့ Bear Sterns ရဲ့ ၿပိဳကြဲမႈကို အတည္ျပဳေပးလိုက္သလို ျဖစ္သြားတာပါပဲ ။ ေသာၾကာေန႔ Wall

Street ေစ်းကြက္စဖြင့္ၿပီး မၾကာခင္မွာ ကုပၼဏီရဲ့ စေတာ့တစ္ဝက္ေက်ာ္ဟာ အလုအယက္ ေရာင္း

ထုတ္တာကို ခံခဲ့ရပါတယ္ ။ တနလၤာေန႔ ေစ်းကြက္စဖြင့္စဥ္က အစုရွယ္ယာတစ္စုကို ေဒၚလာ ၁၇၀

ေက်ာ္ တန္ရာကေန ခုေတာ့ ေဒၚလာ ၃၀ နဲ႔ပဲ ေရာင္းဝယ္ၾက ပါေတာ့တယ္ ။

     ဒီအခ်ိန္မွာပဲ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီး Paulson ဟာလည္း ႏိုင္ငံ့စီးပြားေရး စနစ္ႀကီးတစ္ခုလံုး ထိခိုက္

လာမွာကို စိုးရိမ္လာပါ တယ္ ။ အမွန္ေတာ့  Henry Paulson ဟာ Goldman Sach ကုပၼဏီ (ရင္းႏွီး

ျမဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးဘဏ္)က အလုပ္မႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ေဟာင္း တစ္ေယာက္ပါ ။

လြတ္လပ္တဲ့ အရင္းရွင္ စီးပြားေရးစနစ္အေပၚ ယံုၾကည္ၿပီး ကိုယ္တိုင္လည္း ဒီစနစ္ကေန ေဒၚလာ

သန္းေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီ ဝင္ေငြေတြ ရခဲ့တဲ့ Wall Street အေၾကာင္း ေနာေၾကသူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါ

တယ္ ။ ပုဂၢလိက ကုပၼဏီေတြကေန ကိုယ့္ဘာသာလုပ္လို႔ ျဖစ္လာတဲ့ျပႆနာကို အစိုးရက ေငြ

ေၾကးစိုက္ထုတ္ ကူညီတာဟာ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာ အႏၱရယ္တစ္ခုလို႔ နားလည္ထားသူတစ္

ေယာက္ပါ ။

     တနဂၤေႏြေန႔မွာေတာ့ JP Morgan က ေငြေၾကးကၽြမ္းက်င္သူေတြဟာ Bear Sterns က အေႂကြး

ေတြကို စိစစ္ၿပီး ၊ ဘယ္သူမွ မလိုခ်င္ၾကပါဘူး ။ စာရင္းခ်ဳပ္ေတာ့ Paulson ရဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္အရ Bear

Sterns ရဲ့ ရွယ္ယာေတြကို တစ္စု ၂ ေဒၚလာႏႈန္းနဲ႔ တန္ဖိုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္ ။ Bear Sterns ဝန္ထမ္းေတြ

ကိုယ္တိုင္က ဘဏ္ရဲ့ ၃၀% ကို ပိုင္ဆိုင္ၾကတာေၾကာင့္ ငိုသူငိုနဲ႔ေပါ့ ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ၇ ရက္အတြင္း

မွာ Bear Sterns ဘဏ္ဟာ မရွိေတာ့ပါဘူး ။ ဗဟိုဘဏ္ထုတ္ေပးတဲ့ ဘီလီယံ ၃၀ သံုးၿပီး ၊ ရွယ္ယာ

အားလံုးကို JPMorgan Chase ကေန အၿပီးအပိုင္ ဝယ္ယူလိုက္ပါၿပီ ။

     ဒီေနာက္မွာေတာ့ အစိုးရကေန ဒီျပႆနာကို ထိန္းသိမ္းလိုက္ႏိုင္ၿပီလို႔ ယူဆေၾကျငာခဲ့ပါတယ္ ။

ၿပီးေတာ့လည္း ဒါဟာ ပထမဆံုးနဲ႔ ေနာက္ဆံုးအျဖစ္ အစိုးရရဲ့ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈျဖစျ္ပီး ၊ ကုပၼဏီ

ေတြ အတြက္ အႏၱရယ္ကင္းရွင္းေရး ပိုက္ကြန္အျဖစ္ အရန္သင့္ ရွိေနမွာ မဟုတ္ဖူးလို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္ ။

ဒါေပမဲ့ အစိုးရကေန ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး လူေတြ အိမ္ပိုင္ယာပိုင္ ျဖစ္ေစဖို႔ ေစတနာနဲ႔ တြန္းအားေပးခဲ့ရာ

က ေပၚလာခဲ့တဲ့ sub-prime အိမ္ယာေစ်းကြက္ဟာ တကယ္ကို ပ်က္ေနတာျဖစ္ၿပီး ျပႆနာေတြဟာ

ဒီေလာက္နဲ႔ ရပ္မေနခဲ့ပါဘူး ။ ႏွစ္ပတ္အၾကာမွာေတာ့ ယံုၾကည္မႈနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ဒီေစ်းကြက္

ဟာ ယံုၾကည္မႈေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ၿပီမို႔ ေရာဂါတစ္ခုလို ကူးစက္လာပါၿပီ ။ ဒီတစ္ခါေတာ့ ဘဏ္ေတြ

တင္ မကေတာ့ပါဘူး ။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ အႀကီးဆံုး အိမ္ေပါင္ေငြေခ်း ကုပၼဏီႀကီး ႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့

Fannie Mae နဲ႔ Freddie Mac တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္ ။ သူတို႔ကို ရွယ္ယာရွင္ေတြက စတင္ စြန္႔ခြာလာ

ေနၾကၿပီ ျဖစ္ပါတယ္ ။

     တန္ဖိုးစုစုေပါင္း ေဒၚလာသန္းေပါင္း ငါးသန္းတန္တဲ့ ဒီကုပၼဏီႏွစ္ခုဟာ ရွယ္ယာေစ်း ၆၀% စီ

ေလာက္ က်ဆင္းသြားတာကို ၾကံဳၾကရပါေတာ့တယ္ ။ ဒီေလာက္ႀကီးမားတဲ့ ကုပၼဏီႏွစ္ခုကို ေဒဝါလီ

ခံေစဖို႔ရာ ႏိုင္ငံရဲ့ စီးပြားေရးစနစ္ တစ္ရပ္လံုးအတြက္ အင္မတန္ႀကီးက်ယ္တဲ့ စြန္႔စားရမႈတစ္ခုလို႔

ယံုၾကည္တဲ့ Paulson နဲ႔ Bernanke တို႔ႏွစ္ေယာက္ ေခါင္းခ်င္းရိုက္ရပါေတာ့တယ္ ။ အထူးသျဖင့္

အစိုးရဆိုတာ ရွိေတာင္မရွိသင့္ဖူးလို႔ ခံယူထားတဲ့ Paulson တစ္ေယာက္ သူ႕ရဲ့ခံယူခ်က္ေတြကို မ်ိဳ

သိပ္ၿပီး ဒီကုပၼဏီႏွစ္ခုကို ႏိုင္ငံပိုင္အျဖစ္ ေၾကျငာကယ္တင္ ရပါေတာ့တယ္ ။ ကုပၼဏီႏွစ္ခုရဲ့ စီမံခန္႔

ခြဲမႈ အဖြဲ႕တစ္ခုလံုးကို အလုပ္ျဖဳတ္ပစ္ၿပီး အစိုးရကေန တိုက္ရိုက္ ကြပ္ကဲလိုက္ပါတယ္ ။

     ဒါေပမဲ့ ျပႆနာက ဒီမွာတင္ မရပ္ျပန္ပါဘူး ။

     ကမၻာ့အႀကီးဆံုး ကုပၼဏီႏွစ္ခုေတာင္ ၿပိဳလဲႏိုင္တယ္ဆိုရင္ က်န္တဲ့ကုပၼဏီေတြထဲမွာ မျပိဳကြဲႏိုင္တဲ့

ကုပၼဏီ မရွိဘူးလို႔ လူေတြက နားလည္သြားၾကပါၿပီ ။

     သိပ္ၾကာၾကာ မေစာင့္လိုက္ရပါဘူး ။ အထက္က ကုပၼဏီႏွစ္ခုကို ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ၿပီး တစ္ရက္ပဲ လြန္

ပါေသးတယ္ ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ စက္တဘၤာလ ၈ ရက္ေန႔မွာ ၊ ေနာက္ထပ္ ကူးစက္ခံရတာကေတာ့ ႏိုင္ငံ

တကာ ေငြေၾကးဝန္ေဆာင္မႈေတြ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ Lehman Brothers ကုပၼဏီ ျဖစ္ပါတယ္ ။

     အစိုးရကေန ပစ္မထားဖူးလို႔ ယံုၾကည္ေနတဲ့ ဒီကုပၼဏီရဲ့ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ Richard Fuld ဟာ

ဘ႑ေရးဝႏ္ႀကီး Paulson ရဲ့ စဥ္ဆက္မျပတ္ တိုက္တြန္းခ်က္ေတြကို လစ္လ်ဴခဲ့ၿပီး ၊ ခုေတာ့ ေဒဝါလီခံ

ရလုလု ျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ ။ Paulson ဘယ္လို ဆံုးျဖတ္မလဲ ။

     ဒီတစ္ခါေတာ့ က်င့္ဝတ္အႏၱရယ္ ဆိုတာကို Paulson ေရွ႕တန္းတင္လိုက္ပါေတာ့တယ္ ။ အစိုးရက

ေန ဘယ္ကုပၼဏီကိုမွ ကယ္မထုတ္ေပးေတာ့ဘူးဆိုတာ အခ်က္ျပဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္ ။ ေသာၾကာ

ေန႔ ေစ်းကြက္မပိတ္ခင္မွာ စတင္ခဲ့တဲ့ လိပ္ခဲတည္းတည္း ျပႆနာဟာ စက္တဘၤာ ၁၅ ရက္ ၊ တနလၤာ

ေန႔ မနက္မွာ Lehman Brothers ကို ေငြေၾကး အၾကပ္အတည္းထဲကေန ကယ္မထုတ္ဖူးဆိုတာ ေသ

ခ်ာတာနဲ႔ တၿပိဳင္နက္ Wall Street ေစ်းကြက္ဟာ စတင္ၿပိဳလဲပါေတာ့တယ္ ။ Paulson တို႔ စိုးရိမ္ခဲ့တဲ့

ႏိုင္ငံရဲ့ စီးပြားေရးစနစ္ႀကီး ၿပိဳလဲဖို႔ဆိုတာ တကယ္ျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ ။ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္ ကမၻာ့စီးပြားေရး ပ်က္

ကပ္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ တကယ့္အိပ္မက္ဆိုးဟာ ခုမွ ပိုေသခ်ာလာပါၿပီ ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့

ဒီကုပၼဏီဟာ Paulson တို႔ ခန္႔မွန္းထားတာထက္ ေစ်းကြက္ထဲမွာ နက္နက္နဲနဲ ယွက္ႏြယ္ေနခဲ့လို႔ပါ

ပဲ ။

     ေစ်းကြက္မွာ အင္မတန္လိုအပ္ၿပီး အေရာင္းအဝယ္ လည္ပတ္မႈေတြရဲ့ ပဓါနျဖစ္တဲ့ ေရတိုေခ်းေငြ

ေတြဟာ အခိုင္မာဆံုး ဘဏ္ႀကီးေတြ အေနနဲ႔ေတာင္ ေခ်းဌားရယူဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး ။ ေခ်းဌားေငြ

ေတြနဲ႔ လည္ပတ္ေနတဲ့ ေငြေၾကးစနစ္ႀကီးဟာ ေခ်းေငြေတြ ရပ္တန္႔သြားတာနဲ႔အမွ် ၊ ပတ္သက္ ဆက္

ႏြယ္ေနတဲ့ အရာအား လံုးနီးပါး ရပ္တန္႔သြားတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္ ။

     Lehman ေဒဝါလီခံရေတာ့ သူနဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ ကမၻာ့အႀကီးဆံုး အာမခံလုပ္ငန္းႀကီးျဖစ္တဲ့ AIG

ကုပၼဏီဟာ ဘယ္လိုမွ ျပန္ဆပ္ႏိုင္ေခ် မရွိတဲ့ အေႂကြးထုပ္ႀကီးေပၚ ထိုင္မိလ်က္သားႀကီး ျဖစ္ေနပါၿပီ ။

လိုတဲ့ ေငြေတြကိုလည္း ဘယ္မွာမွ ေခ်းဌားလို႔ မရေတာ့ပါဘူး ။

     ဒီတစ္ခါလည္း လြတ္လပ္တဲ့ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ဝါဒီ Paulson တစ္ေယာက္ ေဒၚလာ ၈၅

ဘီလီယံသံုးၿပီး AIG ရွယ္ယာ ၈၀% ကို အစိုးရအေနနဲ႔ ဝင္ေရာက္ဝယ္ယူ ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္ရျပန္ပါၿပီ ။

ႏိုင္ငံ့စီးပြား မပ်က္ဖို႔အတြက္ သူ႕ရဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ေတြကို အမိႈက္ပံုထဲ ထည့္ထားလိုက္ရပါၿပီ ။

     ဒီလိုနဲ႔ Bernanke လည္း Paulson နဲ႔ ေလးေလးနက္နက္ တိုင္ပင္ရပါေတာ့တယ္ ။ ဒီလိုသာ တစ္

ခုၿပီးတစ္ခု လက္လီေျဖရွင္းေနရင္ အဆံုးဆိုတာ ရွိႏိုင္ေတာ့မယ္မထင္ ။ လူေတြကလည္း စီးပြားေရး

စနစ္ႀကီးဟာ အစိုးရရဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈေအာက္မွာ ရွိမွရွိေသးရဲ့လားလို႔ သံသယ ျဖစ္လာၾကပါၿပီ ။ ဒီေတာ့

စနစ္ႀကီး တစ္ခုလံုးကို တစ္ေပါင္းထဲကိုင္တြယ္မွ ရေတာ့မယ္လို႔ သူတို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ၾကပါတယ္ ။ ဒါ

ေပမဲ့ သံုးရမယ့္ ေငြေၾကးပမာဏဟာ သူတို႔ရဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အျပင္ဖက္ကို ေက်ာ္ေနပါၿပီ ။ ဒီမွာတင္ ကြန္

ကရက္ (လြတ္ေတာ္) ကို တက္ဖို႔ လုပ္ရပါေတာ့တယ္ ။ အဲဒီေန႔က ၂၀၀၈ စက္တဘၤာ ၁၇ ရက္ ျဖစ္

ေနပါၿပီ ။

     ဒီလို အစတည္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္စဥ္ဟာ အေပၚဆံုးက Nancy Pelosi ရဲ့ ရံုးခန္းမွာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးၾကဖို႔

ျဖစ္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္ ။ ေျပာခဲ့သလိုပဲ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ့ စီးပြားေရးစနစ္ တစ္ခုလံုးကို ကယ္တင္ဖို႔

ရာအတြက္ ေဒၚလာသန္း ဘီလီယံ ၇၀၀ ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္ ။

     ကြန္ကရက္ကိုေရာက္တာနဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့အတိုင္း တိုင္းျပည္ရဲ့ အခြန္ေငြေတြနဲ႔ ျဖည့္ဆည္းေပး

ရမွာျဖစ္ၿပီး ဘယ္႒ာနနဲ႔ တရားရံုးကမွ ကန္႔ကြက္လို႔ မရဖူးဆိုတဲ့ ဒီဥပေဒၾကမ္းအဆိုကို ပါတီႏွစ္ခုလံုးက

အက်ိဳးအေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ခါးခါးသီးသီး ဆန္႔က်င္တာကို ခံရပါေတာ့တယ္ ။ ေနာက္ဆက္တြဲ အေန

နဲ႔ ၂၀၀၈ စက္တဘၤာလ ၂၉ ရက္ေန႔မွာ မဲခြဲဆံုးျဖတ္ရာမွာ အရႉံးနဲ႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရ ပါေတာ့တယ္ ။

     ဒီရႉံးနိမ့္တဲ့ သတင္းထြက္လာတာနဲ႔ ျပႆနာရဲ့ အတိမ္အနက္ကို သိနားလည္ ထားသူေတြကေတာ့

ဘုရားတၾကရပါၿပီ ။ Wall Street ေစ်းကြက္က အေရာင္းအဝယ္လုပ္သူေတြရဲ့ ရုပ္ျမင္သံၾကားစက္ ေရွ႕

မွာ မယံုႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ၾကက္ေသေသၿပီး ရပ္ေနၾကတာကို ျပယုဂ္တစ္ခုအေနနဲ႔ ေတြ႕ႏိုင္ပါ တယ္ ။

အဖက္ဖက္က ေစ်းႏႈန္းက်ဆင္းမႈေတြဟာ ေအာက္ေျခကို မျမင္ရတဲ့ ေခ်ာက္ထဲကို က်ေနသလိုပါပဲ ။

Wall Street ရဲ့ ရွယ္ယာ အေရာင္းဝယ္သမိုင္းမွာ တစ္ရက္တည္းဆံုးရႉံးမႈ စံခ်ိန္ကို တင္ခဲ့ပါတယ္ ။

     ဒီေလာက္ပဲလားဆိုေတာ့ မကပါဘူး ။

     လွ်ပ္တစ္ပ်က္လို႔ ဆိုႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္ေလးအတြင္းမွာပဲ ၊ အိုင္ယာလန္မွာ ျပႆနာေတြ ေပၚလာပါေတာ့

တယ္ ။ တစ္ဆက္ထဲ အဂၤလန္မွာ ဘဏ္ေတြကို ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ရပါၿပီ ။ ေနာက္ၿပီး Iceland တစ္ႏိုင္ငံလံုး

ေဒဝါလီ ခံရျပန္ပါတယ္ ။ ကမၻာေပၚမွာ အမ်ိဳးသားထုတ္ကုန္ စုစုေပါင္းတန္ဖိုး တိုးတက္မႈမွာ ထိပ္ဆံုးက

ေျပးေနတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံဟာလည္း ရုတ္တရက္ တိုးတက္မႈေတြ လံုးဝရပ္ဆိုင္းသြားပါေတာ့တယ္ ။

     ဒါေတြဟာ အေမရိကန္ ကြန္ကရက္ကို တစ္ပတ္အတြင္း အစိုးရစားရိတ္နဲ႔ စီးပြားေရးစနစ္အတြက္

အာမခံ ေပးမယ့္ ေငြဘီလီယံ ၇၀၀ ကို ခြင့္ျပဳခ်က္ခ်ေပးဖို႔ တြန္းအားျဖစ္ခဲ့ၿပီး ပုဂၢလိက ကုပၼဏီေတြထဲ

အစိုးရပိုင္ ေငြပင္ေငြရင္းေတြ ထည့္သြင္းဖို႔ဆိုတဲ့ အခ်က္သစ္အခ်ိဳ႕ျဖည့္ထားတဲ့ ဥပေဒတစ္ခုအျဖစ္

တည္လာခဲ့ ပါေတာ့တယ္ ။

     ေအာက္တိုဘာလအတြင္းမွာေတာ့ Paulson ဟာ အစိုးရပိုင္ ေငြပင္ေငြရင္းေတြ ထည့္သြင္းဖို႔ကို

လုပ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်လိုက္ပါေတာ့တယ္ ။ ပထမဆံုး သူလုပ္ခဲ့တာက ေအာက္တိုဘာ ၁၂ ရက္ေန႔

မွာ Wall Street ရဲ့ သေကၤတေတြလို႔ ေခၚႏိုင္မယ့္ Bank of America အပါအဝင္ အႀကီးဆံုးဘဏ္

ႀကီး ၉ ဘဏ္က အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ေတြကို ဆင့္ေခၚလိုက္ပါတယ္ ။

     ေနာက္တစ္ေန႔ လူစံုတဲ့အခါ Paulson ကေန ဘဏ္သမားေတြကို တည့္တည့္ပဲ ေျပာလိုက္ပါတယ္ ။

ခင္ဗ်ားတို႔ဘဏ္ေတြဆီမွာ လက္ရွိေခ်းေငြထုတ္မေခ်းႏိုင္ပဲ ရပ္ဆိုင္းေနတာေတြကို ေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ အ

စိုးရဟာ ဘဏ္ေတြမွာ ေငြပင္ေငြရင္းထည့္ၿပီး ဝင္ပါေတာ့မယ္ ၊ ဒါကို အားလံုး လက္ခံရမယ္လို႔ ျဖစ္ပါ

တယ္ ။ ပထမေတာ့ အခ်ိဳ႕လူေတြက ျငင္းခ်င္ေပမဲ့ ေနာက္ဆံုးေတာ့ အစိုးရေငြကို လက္ခံၾကရ တာပါ

ပဲ ။ အဲဒီေန႔ ညေနမွာပဲ ဘဏ္သမားေတြအားလံုး ခံဝန္လက္မွတ္ေတြ ေရးထိုးေပးခဲ့ရပါတယ္ ။ အစိုးရ

ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈကို မလိုလားတဲ့ အရင္းရွင္ စီးပြားေရးဝါဒကို လက္ကိုင္ထားသူ Paulson ဟာ ၊

၁၉၃၇ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္ ေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရရဲ့ ပထမဆံုး ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈကို ကိုယ္တိုင္စီ

စဥ္ အေကာင္ထည္ေဖၚေပးရသူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္ ။

     ၂၀၀၉ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ အဲဒီေငြေတြထဲက ဘီလီယံ ၃၅၀ ေက်ာ္ သံုးခဲ့ၿပီးပါၿပီ ။

     ဘယ္ေလာက္ ဆက္သံုးရဦးမလဲ ၊ ကမၻာ့စီးပြားေရးအေပၚ ဘယ္ေလာက္အထိ သက္ေရာက္မႈရွိေန

ဦးမလဲဆိုတာ ဘယ္သူမွ မေျပာႏိုင္ပါဘူး ။ လိုအပ္ရင္ လိုအပ္သလို ေဒၚလာသန္းေပါင္း သန္းနဲ႔ခ်ီၿပီး အ

သံုးျပဳသြားမယ္ လို႔ေတာ့ Bernanke တို႔က ပိုင္းျဖတ္ထားၾကပါတယ္ ။

     ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္ က်လုလု အေနထားကို ေရာက္ခဲ့တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ထဲက သတိထား

မိသူေတြ နည္းပါလိမ့္မယ္ ။ ထိခိုက္္မႈ မရွိၾကလို႔လား ၊ မသိၾကလို႔လား ၊ ေနာင္ကိုေကာ ဘယ္လို သက္

ေရာက္မႈေတြ ရွိလာႏိုင္ဦးမလဲ ။

     ေငြဆိုတာဟာ ကုန္ပစၥည္းနဲ႔ ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို ဖလွယ္ ရယူ သံုးစြဲႏိုင္ၾကဖို႔ အမ်ားကေန အာဏာ

အပ္ႏွင္းထားရာ အစိုးရေတြက အာမခံထုတ္လုပ္ထားတဲ့ စာခ်ဳပ္ငယ္ေလးေတြပါ ။ ဒီလိုပဲ ကမၻာ့စီးပြား

ေရး စနစ္တစ္ခုလံုးဟာလည္း ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ အာမခံမႈ ၊ ယံုၾကည္မႈဆိုတာေတြနဲ႔ တည္ေဆာက္

ထားတဲ့ ယႏၱယားႀကီးပါ ။ အဲဒီ အာမခံမႈနဲ႔ ယံုၾကည္မႈေတြ ေလ်ာ့နည္းေပ်ာက္ဆံုးတဲ့တစ္ေန႔ က်ေနာ္

တို႔တေတြ အသက္ရွင္ရပ္တည္ဖို႔ လူသံုးကုန္နဲ႔ ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို ဘယ္လိုရယူၾကမွာလဲ ။

     မိုးကေတာ့ မၿပိဳခဲ့ပါ ။

     ၿပိဳခဲ့ေသာ္ ..... ။

ႏွစ္သစ္မွာ က်န္းမာရႊင္လန္း ေအာင္ျမင္ႏိုင္ၾကပါေစ ။

မန္းကိုကို

၃၁ ၊ ၁၂ ၊ ၂၀၁၁

Note - 2010 Video Education Australia: Inside the Meltdown ကို ဆီေလွ်ာ္ေအာင္ အတိုခ်ဳပ္ ျပန္ဆိုေရးသား ပါသည္။