(၅) တစ္ဖက္သားကို ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းနည္းလမ္း (Scare tactics)
ေၾကာက္ရံြ႕ျခင္းဟာ အင္မတန္ အင္အားႀကီးမားတဲ့ လႈံ႕ေဆာ္တြန္းအားေပးမႈ တစ္ခုပါပဲ ။ အင္
အားႀကီး လြန္းလွတာေၾကာင့္ လူေတြကို မၾကာခဏဆိုသလို က်ိဳးေၾကာင္းမက်တဲ့ ေတြးေခၚျပဳမူ
တာေတြကို ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္ ။
Scare tactics Fallacy ဟာ အဆိုျပဳျငင္းခံသူ တစ္ဦးကေန နားေထာင္သူ သို႔မဟုတ္ တစ္ဖက္
သားကေန သူ႕ရဲ့ အဆံုးသတ္ေကာက္ခ်က္ကို လက္မခံဘူးဆိုရင္ ထိခိုက္ေစေအာင္ လုပ္မယ္လို႔ ၿခိမ္းေခ်ာက္တဲ့ အခါမ်ိဳးေတြမွာ က်ဴးလြန္မိတဲ့ အမွားပါ ။ ဒီေနရာမွာ ၿခိမ္းေခ်ာက္မႈဟာ အဆိုျပဳ
ျငင္းခံုသူရဲ့ အဆံုးသတ္ေကာက္ခ်က္နဲ႔ ဆီေလွ်ာ္သက္ဆိုင္မႈ ကင္းေဝးေလ့ရွိပါတယ္ ။ နမူနာ ျပ
◊ သံတမန္မွ အျခားသံတမန္ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ဟာ ဒီဇဗၷဴဒီပကၽြန္းရဲ့ အုပ္စိုးပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့အစိုးရလို႔ ခင္ဗ်ားသေဘာတူမယ္ဆိုတာ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ အေသခ်ာ ယံုၾကည္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ ဒီအဆိုဟာ တရားဝင္ေၾကာင္း က်ေနာ္တို႔ရဲ့ စစ္တပ္ေတြကို ေစလႊတ္ၿပီး သက္ေသျပရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အင္မတန္ဝမ္းနည္း ေနာင္တရစရာေတြ ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္ ။
◊ ေသနတ္ပိုင္ဆိုင္ေရးလံႈ႕ေဆာ္သူမွ ႏိုင္ငံေရးသမား ။ ။ ဒီ ေသနတ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဥပေဒ အဆိုျပဳခ်က္ဟာ မွားယြင္းေနပါတယ္ ။ ဒါကိုေထာက္ခံတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္ဟာ သူဘယ္ေလာက္အထိ မွားခဲ့သလဲဆိုတာ ေနာက္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အေျဖရွာေတြ႕ပါလိမ့္မယ္ ။
နမူနာ ႏွစ္ခုစလံုးမွာ အဆံုးသတ္ နိဂံုးေကာက္ခ်က္အတြက္ သက္ဆိုင္တဲ့ သက္ေသအခ်က္
လက္ေတြနဲ႔ ေထာက္ပင့္ေပး မထားပါဘူး ။ အထူးသျဖင့္ ဒုတိယနမူနာမွာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း
ပါေနသလိုပဲ ဒီ fallacy မွာ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္လုပ္ဖို႔ ၿခိမ္းေခ်ာက္မႈမ်ိဳးတင္မကပဲ ဘယ္လို
ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ိဳးမဆို အက်ံဳးဝင္ပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႕ၿခိမ္းေခ်ာက္မႈေတြမွာေတာ့ အေပၚက ဇာပါး
ပါးေလး ဖံုးထားသလို မျမင္သာတာလည္း ရွိတတ္ပါတယ္ ။
ဟုတ္ကဲ့ ၊ အျခားတစ္ဖက္မွာလည္း ၿခိမ္းေျခာက္မႈတိုင္း fallacy မျဖစ္ျပန္ပါဘူး ။
□ မိဘမွ ဆယ္ေက်ာ္သက္ ။ ။ မင္း ေနာက္တစ္ခါ အိမ္ျပန္ေနာက္က်ရင္ေတာ့ မင္းရဲ့မုန္႔ဖိုးကို ေလွ်ာ့ခ်ရလိမ့္မယ္ ။
□ သမၼတကေနဒီမွ ဆိုဗီယက္ခရူးရွက္ ။ ။ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ့ က်ဴးဘားႏိုင္ငံမွာခ်ထားတဲ့အအႏုျမဴဒံုးက်ည္ေတြကို မဖယ္ရွားဘူးဆိုရင္က်ေနာ္တို႔မွာ ေရြးခ်ယ္စရာလမ္း မရွိပါဘူး ။ အဲဒါေတြကို အင္အားသံုးၿပီး ဖယ္ရွားရပါလိမ့္မယ္ ။ အကယ္၍ အင္အားသံုးမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကား အဆံုးစြန္အႏုျမဴစစ္ပြဲဆီကို တြန္းပို႔ေကာင္း တြန္းပို႔ပါလိမ့္မယ္ ။ ခင္ဗ်ားတို႔ေကာ က်ေနာ္တို႔ေကာ အႏုျမဴစစ္ပြဲကို မလိုခ်င္ၾကပါဘူး ။ ဒီေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ့ အႏုျမဴဒံုးက်ည္ေတြကိုက်ဴးဘားႏိုင္ငံကေန ဖယ္ရွားသင့္ပါတယ္ ။
ပထမနမူနာဟာ fallacy မဟုတ္ပါဘူး ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲဒါဟာ ထုတ္ျပန္ေၾကျငာ
ခ်က္လိုမ်ိဳး ေျပာဆိုမႈ (statement) တစ္ခုသာျဖစ္ၿပီး အဆိုျပဳတင္ျပျငင္းခံုခ်က္တစ္ခု မဟုတ္
လို႔ပါပဲ ။ ဒုတိယနမူနာမွာေတာ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြဟာ အဆံုးသတ္ေကာက္ခ်က္နဲ႔ က်ိဳး
ေၾကာင္း ဆီေလွ်ာ္သက္ဆိုင္ေနတာေၾကာင့္ fallacy မျဖစ္ပါဘူး ။
(၆) တစ္ဖက္သား၏ ကရုဏာကို ဆြဲေဆာင္ေဖ်ာင္းဖ်ျခင္း (Appeal to pity)
ဒီ fallacy ဟာ ေျပာဆိုျငင္းခံုသူကေန ဖတ္ရႈသူ သို႔မဟုတ္ နားေထာင္သူရဲ့ သနားကရုဏာ
သို႔မဟုတ္ ၾကင္နာမႈေမတၱာနဲ႔ စာနာရိုင္းပင္းတတ္မႈကို လံႈ႕ေဆာ္ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ ျဖစ္
ေလ့ရွိတာမ်ိဳးပါ ။
◊ ေက်ာင္းသားမွ ကထိက ။ ။ က်ေနာ္ အတန္းတစ္ဝက္ေလာက္ပ်က္ခဲ့ၿပီး ဘာသာရပ္အားလံုးမွာ က်ရႉံးခဲ့တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္သိပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလြန္ခဲ့တဲ့ ေျခာက္လပတ္အတြင္းမွာ တကယ့္ကိုၾကမ္းတမ္း ခက္ခဲမႈေတြကို ေတြ႕ၾကံဳခဲ့ရတာေၾကာင့္ပါ ။ ပထမမွာ က်ေနာ့္အခ်စ္ေတာ္ စပါးႀကီးေႁမြေလး ေသဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္ ။ ဒါတင္မက က်ေနာ့္ရဲ့ ခ်စ္သူမိန္းကေလးက လိင္ေျပာင္းခြဲစိတ္မႈ လုပ္ခ်င္တယ္လို႔ ေျပာလာျပန္ပါတယ္ ။ ဒီေျခာက္လအေတာတြင္းက်ေနာ္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတာေတြကိုေထာက္ၿပီး က်ေနာ္ဟာ ဘာသာရပ္အားလံုး က်ရႉံးဖို႔ရာ မထိုက္တန္ဘူးလို႔ ယူဆမိပါတယ္ ဆရာ ။ ဆရာ့အေနနဲ႔ တင္းၾကပ္မႈေလးေတြေျဖေလွ်ာ့ၿပီး က်ေနာ့္အတြက္ ေအာင္ရံုအမွတ္ကေလးေတြအျဖစ္ ေျပာင္းလဲေပးဖို႔ အခြင့္အလမ္းေလးေတြ မရွိေတာ့ဘူးလား ဆရာရယ္ ။
◊ မိဘမွ အားကစားနည္းျပ ။ ။ က်ေနာ့္ရဲ့သားေလး ေမာင္ခ်ာတစ္ေယာက္ ေဘာလံုးကို မကန္တတ္ ၊ မေပးတတ္ ၊ မလုတတ္ ၊ မဖ်က္တတ္ ၊ မဖမ္းတတ္တာ မွန္ပါတယ္ ဆရာ ။ ဒါေပမယ့္ သူ႕အေနနဲ႔ ေဘာလံုးလက္ေရြးစင္အသင္းထဲမွာ ပါႏိုင္ဖို႔ေတာ့ ထိုက္တန္တယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္ ။ အကယ္၍မ်ားသာ သူ႕အေနနဲ႔ ဒီလို ပါဝင္ခြင့္မရဘူးဆိုရင္ တကယ့္ကို ေၾကကြဲဝမ္းနည္းပက္လက္ျဖစ္ၿပီး ေက်ာင္းကေနေတာင္ ထြက္သြားႏိုင္ေျခရွိပါတယ္ ဆရာရယ္ ။
အေပၚက အဆိုျပဳခ်က္ေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ရဲ့ စာနာစိတ္ကို ႏိႈးဆြေပးႏိုင္ေလာက္တဲ့ သက္
ေရာက္မႈမ်ိဳး ရွိေကာင္းမွ ရွိပါလိမ့္မယ္ ။ သို႔ေပမယ့္ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြက နိဂံုးေကာက္
ခ်က္အတြက္ လံုေလာက္တဲ့ သက္ဆိုင္မႈမ်ိဳး မေပးႏိုင္တာေၾကာင့္ appeal to pity fallacy
အမွား သင့္ေရာက္ပါတယ္ ။
စိတ္ခံစားမႈကိုဆြဲေဆာင္တဲ့ အျငင္းခံုစကားတိုင္း မွားသလား ။ ေအာက္မွာ ၾကည့္ရေအာင္ ။
□ မိခင္မွ သမီး ။ ။ ဟိုတစ္ေန႔က ဖြားဖြား နင့္ကိုေမးေနေသးတယ္ ။ နင့္အဖိုးဆံုးၿပီးကတည္းက သူလည္း သိပ္ကို အထီးက်န္ဆန္ၿပီးစိတ္ဓါတ္ေတြလည္း က်ေနတယ္ ။ ၿပီးေတာ့ သူ႕ရဲ့ ေမ့တတ္တဲ့ေရာဂါကလည္း တစ္ေန႔တစ္ျခား ပိုဆိုးလာေနတယ္ ။ ဖြားဖြားဟာ နင့္အတြက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကည့္ရႈ႕ေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့တာ ၊ သမီးအေနနဲ႔ သူ႕ဆီကိုတစ္ေခါက္ေလာက္မ်ား သြားလည္သင့္တယ္လို႔ မထင္ဘူးလား ။
□ လက္ပစ္ေဘာနည္းျပ ။ ။ ကဲ သမီးတို႔ ၊ အခု ဒီျပည္နယ္နဲ႔တိုင္း တံခြန္စိုက္ၿပိဳင္ပြဲဟာ မင္းတို႔ေလးေတြရဲ့ ဘဝမွာ အႀကီးမားဆံုး ၾကံဳလာရတဲ့ ၿပိဳင္ပြဲပဲ ။ မင္းတို႔တေတြ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး ဒီၿပိဳင္ပြဲအတြက္ေလ့က်င့္လာခဲ့ၾကတယ္ ။ မင္းတို႔ရဲ့ မိဘ ၊ မင္းတို႔ရဲ့ ေက်ာင္း ၊ မင္းတို႔ရဲ့ပတ္ဝန္းက်င္ေတြက မင္းတို႔အေပၚ အားထားေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတယ္ ။ သူတို႔ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္ေအာင္ လုပ္လိုက္ၾကစမ္းပါ ။ ေအာင္ႏိုင္သူေတြလို ကစားလိုက္ၾကစမ္းပါ ။
ဒီနမူနာေတြမွာ စိတ္ခံစားမႈကို ဆြဲေဆာင္တာေတြဟာ သင့္ေတာ္ၿပီး အဆိုျပဳသူရဲ့ သဘာဝက်
တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔လည္း သက္ဆိုင္မႈေတြ ရွိေနပါတယ္ ။
ဘယ္လိုျဖစ္ျဖစ္ လူေတြဟာ မၾကာခဏဆိုသလိုပဲ စိတ္ခံစားမႈဆိုင္ရာ ဆြဲေဆာင္မႈေတြကို
က်ိဳးေၾကာင္းသင့္ ေတြးေတာမႈေတြအေပၚ ဟန္႔တားေႏွာင့္ယွက္ဖို႔ သို႔မဟုတ္ ေမွးမွိန္ဖံုးအုပ္
ေစဖို႔ အသံုးခ်တတ္ၾကပါတယ္ ။ အဲဒီလို သံုးစြဲမႈတဲ့ အခါမ်ိဳးေတြမေတာ့ fallacy က်ဳးလြန္မႈ
ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္ ။
(၇) ေရပန္းစားမႈကို အေျခခံေသာ ျငင္းခံုခ်က္ (Bandwagon argument)
က်ေနာ္တို႔ အားလံုးလိုလိုဟာ အျခားသူေတြရဲ့ ခ်စ္ခင္ ေလးစား တန္ဖိုးထားၿပီး လက္သင့္ခံ
တာကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကပါတယ္ ။ အခုေျပာမယ့္ fallacy ကေတာ့ က်ိဳးေၾကာင္းက်တဲ့ အ
ေၾကာင္းရင္းခံ အခ်က္လက္ေတြနဲ႔ ဆြဲေဆာင္မႈမ်ိဳးထက္ လူတစ္ေယာက္ရဲ့ လူႀကိဳက္မ်ားေစ
ခ်င္တဲ့ ၊ လက္သင့္ခံေစခ်င္တဲ့ ၊ တန္ဖိုးထား ေလးစားေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵအေပၚအေျချပဳၿပီး လွည့္
ပတ္ကစားတာမ်ိဳးနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္ ။
◊ ေက်ာင္းသားသစ္ႏွင့္ လူခံေက်ာင္းသား ။ ။ ဒီ အ.ထ.က (၁) ေက်ာင္းမွာ အျပတ္မိုက္ၿပီး သားနားတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြအားလံုး ေဆးလိပ္ေသာက္ၾကတယ္ ။ ဒီေတာ့ မင္းလည္း ေသာက္သင့္တယ္ ။
◊ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္ ။ ။ ေဟ့ေကာင္ ၊ ေသာၾကာေန႔ညေနက မင္း စာၾကည့္တိုက္ကို သြားတယ္ဆို ။ မင္းကို လူေတြက “စာေၾကာင္” လို႔ထင္မွာ မင္းမခံခ်င္ပါဘူးကြာ ၊ ဟုတ္တယ္မဟုတ္လား ၊ ေနာက္ကိုသြားမေနစမ္းပါနဲ႔ ။
အေပၚက ျငင္းခံုခ်က္ေတြရဲ့ ပံုစံဟာ -
(က) အားလံုး သို႔မဟုတ္ လူတစ္စုက ဒါကိုယံုၾကည္ သို႔မဟုတ္ လုပ္ကိုင္က်င့္ၾကံေနၾကတယ္ ။
(ခ) ဒီေတာ့ ခင္ဗ်ားလည္း ဒါကို ယံုၾကည္ သို႔မဟုတ္ လုပ္ကိုင္က်င့္ၾကံသင့္တယ္ ။
ဒီပံုစံဟာ မွားယြင္းပါတယ္ ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ယံုၾကည္က်င့္ၾကံမႈတစ္ခုကို အမ်ားႀကိဳက္
တယ္ ဆိုတာဟာ အဲဒီယံုၾကည္က်င့္ၾကံမႈ မွန္တယ္ေကာင္းတယ္လို႔ သက္ေသအေထာက္ထား
ျဖစ္မလာတာေၾကာင့္ပါပဲ ။
အားလံုးေသာ အမ်ားႀကိဳက္ယံုၾကည္ခ်က္ သို႔မဟုတ္ က်င့္ၾကံလုပ္ကိုင္မႈေတြဟာ fallacy
ဟုတ္မဟုတ္ ေအာက္မွာ ပံုေဖၚျပထားပါတယ္ ။
◊ သတင္းေထာက္ ။ ။ က်ေနာ္ စကားေျပာျဖစ္ခဲ့သမွ် ရြာသူရြာသားအားလံုးကေနဒီေရတြင္းကေရဟာ ေသာက္သံုးဖို႔ အႏၱရာယ္မရွိပါဘူးလို႔ဆိုၾကတယ္ ။ ဒီေတာ့ ဒီတြင္းေရဟာ ေသာက္သံုးဖို႔ အႏၱရာယ္ ကင္းေကာင္းကင္းလိမ့္မယ္ ။
◊ စားသံုးသူ ။ ။ က်ေနာ့္သူငယ္ခ်င္း အေတာ္မ်ားမ်ားက ဓႏုျဖဴေဒၚေစာရီ ထၼင္းဆိုင္ကို ညႊန္းၾကတယ္ ။ ဒီေတာ့ အဲဒီဆိုင္ဟာ စားလို႔ေကာင္းတဲ့ ဆိုင္တစ္ဆိုင္ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္တယ္ ။
ဒီ အမ်ားနဲ႔ျခံဳငံုတဲ့ ဆြဲေဆာင္မႈဟာ မမွားပါဘူး ။ အေၾကာင္းရင္းခံေတြဟာ အဆံုးသတ္ေကာက္
ခ်က္အတြက္ သက္ဆိုင္မႈေတြ ရွိေနၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္ ။
မန္းကိုကို
၂၁ ၊ ၀၇ ၊ ၂၀၁၂
~~~~~~~~~~~~~~
□ ေတြးစရာ
◊ အင္အားသံုးတာလား ၊ သို႔မဟုတ္ က်ိဳးသင့္ေၾကာင္းသင့္လား
ေဟာေျပာပြဲတစ္ခုမွာ စင္ျမင့္က စကားေျပာေနတဲ့ ကက္သလစ္သမိုင္းဆရာ Hilaire Belloc
ဟာ ပရိသတ္ထဲက လူတစ္ေယာက္ရဲ့ ကတ္သီးကတ္သတ္ေမးခြန္းေတြနဲ႔ ေႏွာင့္ယွက္တာကို ခံ
ေနရပါတယ္ ။ လက္ေဝွ႔သမားတစ္ေယာက္ရဲ့ ခႏၵၶာကိုယ္မ်ိဳးရွိတဲ့ Belloc ဟာ ဒီၾကားျဖတ္ေႏွာင့္
ယွက္မႈေတြကို အခ်ိန္တိုင္းတာတစ္ခုအထိ သည္းခံေနခဲ့ပါတယ္ ။ ေနာက္ဆံုးမေတာ့ သည္းညဥ္း
မခံႏိုင္ေတာ့တာေၾကာင့္ အဲဒီလူကို စူးစူးရဲရဲၾကည့္ၿပီး ေျပာလိုက္ပါတယ္ ။ “ဟုတ္ကဲ့ ဆရာသမား ၊
ဒီေမးခြန္းအတြက္ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ႏွစ္ေယာက္ၾကားမွာ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ေျဖရွင္းလိုက္ခ်င္ပါ
တယ္ ၊ သို႔ေပမယ့္ အခု က်ေနာ္႔ကို စကားေျပာဖို႔ ဖိတ္ေခၚထားတဲ့ အသင္းဖြဲ႕ကေန ဒီလိုနည္းလမ္း
ကို ခြင့္မျပဳတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၊ ခင္ဗ်ား ဘယ္လိုစဥ္းစား ေတြးေတာရမလဲဆိုတာ သင္ျပရမယ့္အ
လုပ္ကို က်ေနာ့္မွာ မျဖစ္မေန လုပ္ေနရပါတယ္” ။
ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေခါင္းစဥ္မွာ ေမးခြန္းပါရွိၿပီး ျဖစ္ပါတယ္ ။ စာဖတ္သူအေနနဲ႔ ဘယ္လို ယူဆပါ
သလဲ ။
Reference
Bassham G, Irwin W, Nardone H & Wallace J 2008, Critical Thinking: a student’s introduction, 3rd edn, McGraw-Hill Higher Education, New York.
No comments:
Post a Comment