ကရင္ေတြ ဘာလဲ ၊ ဘယ္လဲ ၊ ဘာေၾကာင့္လဲ (၁) ~ (ႏိႈးေဆာ္လႊာ ၊ ၂၀၀၈)

     အားလံုး ေအးခ်မ္းသာယာပါေစလို႔ ကရင္တစ္မ်ိဳးသားလံုးကို ႏႈတ္ခြန္းဆက္ပါတယ္ ။

     ဒီစာေစာင္ရဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ကရင္လူမ်ိဳးေတြရဲ့ အေျခခံအက်ဆံုး မရွိမျဖစ္ ဗဟုသူတေတြ ၊

လက္ရွိေတြ႕ၾကံဳေနၾကရဆဲ အမ်ိဳးသားေရး အနာဂါတ္ေတြကို ကရင္လူထုအၾကား သိျမင္ျပန္႔ပြား ႏိုး

ၾကားၾကေစဖို႔ပါပဲ ။ ဒီစာေစာင္ဟာ ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္စာ မဟုတ္သလို ဒီအထဲမွာပါတဲ့ အခ်က္ေတြ

နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကြဲျပားတဲ့အသိ ၊ အေတြးအျမင္ေတြကို မေဝးတဲ့ကာလတစ္ခုမွာ ကရင္သားခ်င္းေတြ

စံုစံုညီညီ ေတြ႕ဆံုဖလွယ္ၿပီး အေျဖရွာၾကဖို႔လည္း ရည္ရြယ္ပါတယ္ ။ ေခတ္အဆက္ဆက္က ကရင္

ေတြ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့ သမိုင္း ၊ ရွိခဲ့တဲ့ ရွိေနတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ စာေပ ၊ ေတြ႕ၾကံဳရင္ဆိုင္ေနၾကရတဲ့ အ

ခက္အခဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ အျမန္ဆံုးေျဖရွင္းဖို႔ လိုအပ္ေနတဲ့ ကရင့္အားနည္းခ်က္ေတြကို စုစည္းၿပီး ေမး

ခြန္းကေလးေတြအေနနဲ႔ ေအာက္မွာ ထုတ္ႏႈတ္ၾကည့္ထားပါတယ္ ။ ဖတ္ရႈသူမ်ားအေနနဲ႔ စဥ္းစား

အေျဖရွာ ၊ ေသြးခ်င္းမ်ားနဲ႔ ေဆြးေႏြး ႏွီးေႏွာ ေမးျမန္း ၊ နားလည္သိရွိသူမ်ားဆီက ေလ့လာနာယူ

မွတ္သားၾကရေအာင္ ....

(၁)  အဦးဆံုးအေနနဲ႔ အေရးႀကီးဆံုးေမးခြန္းတစ္ခုကို ေျဖၾကည့္ရေအာင္ ...

       “ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကရင္လူမ်ိဳးတစ္ေယာက္လို႔ ခံယူသလား” ။

     ခံယူတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေအာက္မွာ ေရးထားတာေတြဟာ အခ်ိန္ အလဟႆ မျဖစ္ေစႏိုင္ေလာက္

  ဘူးလို႔ ယူဆပါတယ္ ။

(၂)  ကရင္နဲ႔ ကရင့္သမိုင္း

     (က)  ကရင္လူမ်ိဳးဆိုတာ ဘာလဲ ၊ ဘယ္သူေတြကို ေခၚတာလဲ ၊

     (ခ)  ကရင္လူမ်ိဳးဟာ ဘယ္ေဒသမွာ ျမစ္ဖ်ားခံၿပီး ဘယ္တုန္းက ဆင္းသက္လာခဲ့ၾကတာလဲ ၊

     (ဂ)  ကရင္ေတြဟာ ဘယ္ေဒသေတြကို ေနထိုင္ျဖတ္သန္းခဲ့ၿပီး ကေန႔ ဘယ္ေနရာေတြမွာ  ဘယ္

            ကတည္းကစၿပီး အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ၾကသလဲ ၊

    (ဃ)  ကရင့္တိုင္းႏိုင္ငံေတြ ေပၚထြန္းခဲ့ဖူးသလား ၊ ဘယ္ေနရာေတြမွာလဲ ၊ ဘာအေၾကာင္းေတြ

            ေၾကာင့္ ေပ်ာက္ကြယ္တိမ္ျမဳပ္ ခဲ့ၾကသလဲ ၊

    (င)  ေရွးကရင္လူမ်ိဳးမ်ား ဘာသာေရးကိုးကြယ္မႈေတြ ရွိခဲ့သလား ၊

          (ယခုေခတ္ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈေတြေၾကာင့္ အခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡ ျဖစ္သင့္သလား) ၊

    (စ)  ကရင့္လူဦးေရ စုစုေပါင္း ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ ၊

          (ဗမာျပည္တြင္း ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚ ၊ ကယား ၊ ကရင္ ၊ မြန္ျပည္နယ္ ၊ တနသၤာရီ ၊ ယိုးဒယားနယ္

           စပ္နဲ႔ ျပည္မ ၊ အျခားေဒသနဲ႔ ႏိုင္ငံေတြကို ေရာက္ေနၾကသူအားလံုး) ။

(၃)  ရိုးရာနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ

     (က)  ကရင္ေတြရဲ့ အေရးပါတဲ့ ရိုးရာဓေလ့ အခမ္းအနားအေနနဲ႔ ဘာေတြရွိသလဲ ၊ ဥပမာ လက္

             ခ်ည္ပြဲ ၊ ႏွစ္သစ္ကူး ေကာက္သစ္စားပြဲ ၊ ၾသပြဲ စတာေတြအျပင္ အျခားေဒသအလိုက္ ဘာ

             ေတြရွိသလဲ ၊

     (ခ)  လက္ခ်ည္ပြဲကို ဘယ္သူက ဘယ္တုန္းက ဘာရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ဖန္တီးၿပီး ဒီကေန႔အထိ က်င္း

            ပၾကရတာလဲ ၊

     (ဂ)  ကရင္ဘာသာစကား ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလဲ ၊ စာအေရးအသားေကာ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလဲ ၊

     (ဃ)  ကရင့္ရိုးရာအက ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ရွိသလဲ ၊

     (င)  ကရင့္တူရိယာ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလဲ ။

     (စ)  သက္ႀကီးေတြရဲ့ ႏႈတ္ဆင့္ကမ္းခဲ့ၾကတဲ့ “ထား” ကဗ်ာေတြကို ၾကားဖူးပါသလား ။

(၄)  ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရး

     (က)  ကရင္ေတြထဲက သမိုင္းမွာ ထင္ရွားတဲ့ဘုရင္ ၊ ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ သူရဲေကာင္းေတြ ေပၚထြန္းခဲ့

             ဖူးပါတယ္ ၊ ဘယ္သူေတြလဲ ၊

     (ခ)  အထင္ရွားဆံုး ကရင့္အဖြဲ႕အစည္းေတြကို သိသလား ၊

     (ဂ)  ဒီကေန႔ ကရင္ေတြကို ဘယ္သူေတြက ဘယ္လမ္းစဥ္ေတြနဲ႔ ဦးေဆာင္ေနၾကသလဲ ၊

     (ဃ)  ကရင္ေတြရဲ့ အမ်ိဳးသားေရးတာဝန္နဲ႔ ဝတၱရားေတြ (သမိုင္းနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈေတြ ေဖၚထုတ္

             ထိန္းသိမ္း ျဖန္႔ေဝေရး ၊ စည္းလံုးညီညြတ္ေရးနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးေတြ) ကို ...

             (i)  ဘယ္သူေတြ လုပ္သင့္သလဲ ၊ (လူတိုင္းလား ၊ ေရြးခ်ယ္ တာဝန္ေပး ခံရသူေတြမွလား)

             (ii)  အေရးေကာ ႀကီးသလား ၊

             (iii)  ကိုယ္တိုင္မလုပ္ပဲ သူတစ္ပါး ဝင္ၿပီးကူညီလုပ္ကိုင္ေပးတာမ်ိဳးကို ေစာင့္ေနၾကရင္

                   ေကာင္းမလား ။

(၅)  ကေန႔ ကရင္မ်ားရဲ့ လက္ေတြ႕ဘဝ အေျခအေနတခ်ိဳ႕ ၊

     (က)  ကေန႔ ကရင္ေတြ ေရာက္ရွိေနထိုင္ေနၾကရတယ္ဆိုတဲ့ ခိုလႈံရာစခန္း သို႔မဟုတ္ ဒုကၡသည္

             စခန္း (refugee camps) ဆိုတာ တကယ္ရွိသလား ၊

     (ခ)  ဘာလို႔ ဒီစခန္းေတြ ျဖစ္လာရတာလဲ ၊ ဘယ္ေနရာေတြမွာ ရွိသလဲ ၊ နာမည္ေတြက ဘာလဲ ၊

           ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ခိုလႈံေနၾကသလဲ ၊

     (ဂ)  ဗမာျပည္တြင္းမွာ ကရင္ေက်းရြာေတြ မီးရိႈ႕ခံရတာ ၊ အဓၶမ ခိုင္းေစ ေရႊ႕ေျပာင္း ေငြေၾကး

           ေကာက္ခံ ေတြ ၊ ႏွိပ္စက္ သတ္ျဖတ္ခံရတာနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြ မတရားက်င့္ၾကံ ခံရတာေတြ

           ဆိုတာ တကယ္ပဲ ရွိသလား ၊

     (ဃ)  အထက္က ကိစၥေတြရဲ့ သတင္းကို ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ဗမာျပည္တြင္းကလူေတြ အားလံုးသိရဲ့လား ၊

     (င)  ဒါေတြကို ပါးစပ္က ေျပာေနရံု ၊ သည္းခံ ၿငိမ္ေနရံုနဲ႔ အားလံုး ေျပလည္သြားႏိုင္မလား ၊  ဘာ

           ေတြ လုပ္လို႔ရႏိုင္မလဲ ။ စီးပြား နိမ့္ပါးမႈ ၊ ႏိုင္ငံေရး အသိနည္းပါးမႈ ၊ မူးယစ္ေဆးဝါး သံုးစြဲမႈ ၊

           ကူးစက္ေရာဂါ ျပန္႔ပြားသက္ေရာက္မႈ ၊ ေလ်ာ့ပါးလာတဲ့ အက်င့္စာရိတၱေတြရဲ့ သက္ေရာက္မႈ

           ျပႆနာေတြ ကရင္လူထု အေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ရွိေနသလဲ ။

(၆)  ကရင့္အားနည္းခ်က္ တခ်ိဳ႕

     (က)  တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ေလးစားတန္ဖိုးထားမႈ အားနည္းျခင္း ၊

     (ခ)  စည္းလံုးမႈ မရွိျခင္း ၊

     (ဂ)  အခ်င္းခ်င္း ယိုင္းပင္းကူညီမႈ အားနည္းျခင္း ၊

     (ဃ)  ဗဟုသုတ ၊ အသိပညာ ရွာမွီး ဆည္းပူးမႈနဲ႔ အမ်ိဳးသားအသိုင္းဝိုင္းအတြင္း ေဝဌျဖန္႔ျဖဴးမႈ

             အားနည္းျခင္း ၊

     (င)  ဦးေဆာင္သူထက္ ေနာက္လိုက္သာ လုပ္လိုၾကျခင္း ၊

     (စ)  အရက္ေသစာ (သို႔မဟုတ္) မူးယစ္ေဆးဝါး အလြန္ကၽြံသံုးစြဲတတ္ျခင္း ၊

     (ဆ)  စီးပြားရွာတတ္ေသာဝသီ နည္းပါးျခင္း ၊

     (ဇ)  ရိုးေျဖာင့္၍ လိမ္ညာကြယ္ဝွက္ေသာ ပရိယာယ္ဥာဏ္ နည္းပါးျခင္း ၊

     (စ်)  သီးျခား ေအးခ်မ္းစြာ ေနလိုျခင္း ၊ (မိမိအတြက္မွလြဲ၍ ဘာကိုမွ စိတ္မဝင္စားျခင္း) ၊

(၇)  မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား

     အႏွစ္ခ်ဳပ္ရလ်င္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားသည္ ကရင္လူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေနပါၿပီ ...

     (က)  ကရင္ေတြ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး တန္ဘိုးထား ေလးစားၾကဖို႔ ၊

     (ခ)  ကရင္လူထုႀကီး တစ္စိတ္တစ္ဝမ္းတည္း စည္းလံုးညီညြတ္ဖို႔ ၊

     (ဂ)  ကရင္လူမ်ိဳးေတြရဲ့ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ရွိခဲ့တဲ့ အေျခခံစိတ္ေနစိတ္ထားအခ်ိဳ႕ကို ေခတ္နဲ႔အ

            ညီ ေျပာင္းလဲဖို႔နဲ႔ ဒါေတြကို အေကာင္ထည္ ၏ေဖၚရာမွာ ...

            (i)  သီးျခား ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ထာဝရေနလို႔ မရပါဘူး ၊

            (ii)  ဦးမေဆာင္ဘဲ ထာဝရ ေနာက္လိုက္လုပ္လို႔ မရပါဘူး ၊

            (iii)  အစြဲကိုယ္စီနဲ႔ ဆက္ၿပီး စိတ္ဝမ္းကြဲေနၾကလို႔ မရပါဘူး ၊

            (iv)  ကရင္လူမ်ိဳး ျဖစ္တည္ရွိေနသလို ကိုယ့္အခြင့္အေရး (လူ႔အခြင့္အေရး) ေတြဟာ ကမၻာ

                   ႀကီးေပၚ မွာ ျဖစ္တည္ရွိေနတယ္ဆိုတာ လက္ခံေနၾကပါၿပီ ၊ တားဆီးတာ ၊ ပိတ္ပင္

                   ဖ်က္ဆီးခံရတာေတြကို ဥေပကၡာ ျပဳေနလို႔ မရေတာ့ပါဘူး ၊

            (v)  ကရင္ေတြ သူတစ္ပါးကို သနားတတ္ ကူညီတတ္ေပမယ့္ ၊ ကိုယ့္အမ်ိဳးသားခ်င္းကူညီဖို႔

                  ပ်က္ကြက္ေနတာေတြကို သတိရဖို႔ လိုလာပါၿပီ ၊

    (ဃ)  အရက္ေသစာ မူးယစ္ေဆးဝါးနဲ႔ အေပ်ာ္အပါးေတြဟာ ျပႆနာေတြရဲ့ ထြက္ေပါက္ကို မေပး

            ႏိုင္ပါ ဘူး ၊ ေပ်ာ္ရႊင္တယ္ဆိုတာလည္း ခဏတာအတြက္ပဲ ခံပါလိမ့္မယ္ ။

     (င)  ဒီေခတ္ႀကီးဟာ စီးပြားေရးအဓိကေခတ္ ျဖစ္ေနပါၿပီ ၊ တတ္ေအာင္ လုပ္ၾကရပါေတာ့မယ္ ။

     ခ်ဳပ္ရရင္ အခန္း(၇)မွာ ေရးျပထားတာေတြကို ကရင့္အမ်ိဳးသားေရးလို႔ ခံယူၿပီး အေကာင္ထည္

ေဖၚရင္ေတာင္မွ သာမန္ထက္ ၃-၄ ဆေလာက္ ႀကိဳးစားမွပဲ တန္ကာက်ပါမယ္ ။ အေၾကာင္းကေတာ့

ကရင္အမ်ိဳးသားေတြထဲမွာတင္ စိတ္ပါဝင္စားမႈ မရွိသူေတြအတြက္ တစ္ဆပို ႀကိဳးစားေပးၾကရဖို႔ လို

သလို ၊ ကရင္ေတြ စည္းလံုးရင္ အားေကာင္းလာရင္ ကိုယ့္အက်ိဳးစီးပြားပ်က္မယ္ အႏၱရာယ္ရွိလာႏိုင္

တယ္လို႔ ယူဆသူေတြရဲ့ ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးနဲ႔ လမ္းလြဲေအာင္လုပ္မွာေတြအတြက္လည္း တစ္ဆ ႀကိဳး

ပမ္းကာကြယ္ရအံုး မွာမို႔ပါ ။ “ရင္ေလာက္မွန္းမွ ဒူးေလာက္က်”ဆိုတဲ့ စကားလည္း ရွိပါတယ္ ။

     အဆံုးသတ္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ ၊ ဒီစာေစာင္ကို မိတၱဴပြား လက္ဆင့္ကမ္းဖို႔ (သက္ဆိုင္ရာ က

ရင္ဘာသာမ်ားဆီ ျပန္ဆိုမႈေတြလုပ္ဖို႔) ကို လက္ခံရရွိတဲ့ ကရင္သားခ်င္းေတြက အမ်ိဳးသားေရး တာ

ဝန္ဝတၱရား တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအေနနဲ႔ ဝိုင္းဝန္းျဖည့္ဆည္းၾကမယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္ ။

     ဒီစာကိုဖတ္ၿပီး “ေကာင္းသားပဲ သိမ္းထားဦးမွ” ဆိုသူေတြအတြက္ေတာ့ လြင့္သာပစ္လိုက္ပါလို႔

အၾကံေပး ခ်င္ပါတယ္ ၊ အမ်ိဳးသားေရးဆိုတာ လက္ေတြ႕လုပ္မွ အက်ိဳးရွိတာပါ ။

မန္းေက်ာ္ေက်ာ္

၂၀၀၈

မဲလ ခိုလႈံရာစခန္း

(ဆက္ေရးမယ့္ “ကရင္ ကရင္ ဘာကိုျမင္” ဆိုတဲ့ ပို႔စ္တိုေလးအတြက္ ၂၀၀၈ က တႏိုင္တပိုင္ ရိုက္

ႏွိပ္ျဖန္႔ေဝခဲ့တဲ့ လက္ကမ္းစာေစာင္ကေလးကို ျပန္ကူးထည့္ထားတာပါ ။ ေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚလာတဲ့

အေျခအေနေတြမွာ ျဖည့္စြက္ျပင္ဆင္ ေျပာခ်င္တာေတြ အခ်ိဳ႕အတြက္ ေရွ႕ေျပးပလႅင္ခံ တင္လိုက္

တာပါ ။ ဘယ္သူ႔ရဲ့ လူမ်ိဳး ဘာသာ ယံုၾကည္မႈေတြကိုမွ မထိခိုက္ဖူးလို႔လည္း ယံုၾကည္ပါတယ္ ။)

မန္းကိုကို

၃၁ ၊ ၀၃ ၊ ၂၀၁၂