(မ)ေအးခ်မ္းလွတဲ့ ထိုင္းနိုင္ငံ၊

၁၉၊ ၀၅၊ ၂၀၁၀ ေန႔မွာေတာ့ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္က ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဒီမို
ကေရစီေတာင္းဆိုၾကသူမ်ားလို႔ ေႂကြးေၾကာ္ေနတဲ့ အနီေရာင္၀တ္ဆင္သူေတြရဲ့
နွစ္လေက်ာ္ၾကာခဲ့တဲ့ ဆႏၵျပပြဲဟာ လုယက္မႈ၊ ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္မႈေတြအပါ
အ၀င္ ဘတ္သန္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆံုးရံႉးေစခဲ့တဲ့ အေဆာက္အဦ မီးတင္ရိႉ႕မႈ
ေတြနဲ႔ မလွမပ အဆံုးသတ္သြားခဲ့ပါတယ္။ စစ္သားေတြအပါအ၀င္ လူေပါင္း ၈၈
ေယာက္ ေသဆံုးခဲ့ရၿပီး ၁၀၄၂ ေယာက္ (အခ်ိဳ႕ ၁၈၀၀ ေက်ာ္ဟုဆို) ထိခိုက္
ဒဏ္ရာ ရခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီအျဖစ္အပ်က္မွာ စာဖတ္သူေတြရဲ့ သတင္းရရွိရာေနရာနဲ႔ ရႈေထာင့္ကိုယ္စီအေပၚ
မူတည္ၿပီး အျမင္၊ အသိေတြ ကြဲျပားျခားနားၾကပါတယ္။ ဒီပို႔စ္မွာေတာ့ ထိုင္းနိုင္ငံ
နဲ႔ ဒီကေန႔အေျခအေနဆီကို ဦးတည္လာေစခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္၊ အေျခအေန၊
သမိုင္းနဲ႔ ဇာတ္ေကာင္ေတြအေၾကာင္းကို အက်ဥ္းရံုးတင္ျပသြားပါမယ္။

သမိုင္း ေနာက္ခံ၊

- ၁၇၈၂ ခုနွစ္မွာ Taksin ဘုရင္ကိုဖယ္ရွားၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ Chakkri ကေန `ရာမ ၁´
  ဘုရင္အေနနဲ႔ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ကို ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္သတ္မွတ္ နန္းစိုက္ခဲ့ပါတယ္။
- King Chulalongkawn (ရာမ ၄၊ ၁၈၆၇-၁၉၁၀) နန္းတက္လာတဲ့အခါ (အုပ္ခ်ဳပ္
  ေရးစနစ္ေျပာင္းလဲျခင္း၊ ပညာေရးအားေပးျခင္းနဲ႔ ကၽြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းျခင္းေတြ
  အပါအ၀င္) နိုင္ငံျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ခဲ့ၿပီး ယေန႔အထိ အ
  ထြတ္အျမတ္ထားျခင္းခံရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥေရာပကိုခရီးထြက္ခဲ့တဲ့ ပထမဦးဆံုး
  ေသာ ထိုင္းဘုရင္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
- King Prajadhipok (ရာမ ၇) မင္း နန္းစံစဥ္ (ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္ကာလ၀န္း
  က်င္) ၁၉၃၂ မွာ စစ္တပ္နဲ႔ အရပ္သားေတြေပါင္းၿပီး အာဏာသိမ္းခဲ့ရာမွာ နွစ္
  ေပါင္း ၁၅၀ ေက်ာ္တည္ရွိခဲ့တဲ့ ရာမမင္းဆက္ရဲ့ အလံုးစံုအာဏာခ်ဳပ္ကိုင္မႈ တစ္
  ခန္းရပ္ကာ စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စနစ္ စတင္ခဲ့ပါတယ္။
- ၁၉၃၉ မွာ Siam ကေန Thailand (Land of the Free လို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့အမည္)
  ကို ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။

- ၁၉၄၁ မွာ ဂ်ပန္ေတြ ထိုင္းနိုင္ငံထဲ၀င္ေရာက္လာ (သိမ္းပိုက္) ခဲ့ေပမယ့္ ထိုင္း
  နိုင္ငံရဲ့ တည္တံ့ခိုင္ျမဲမႈကို အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
- ၁၉၄၂ မွာေတာ့ ဂ်ပန္ေတြရဲ့ဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႔ အဂၤလန္ကို စစ္
  ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ရွိထိုင္းသံအမတ္ကေန စစ္ေၾကျငာ
  ခ်က္ကို ပို႔ေဆာင္ေပးဖို႔ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ အေမရိကန္ဟာ
  ထိုင္းနိုင္ငံကိုဘယ္တံုးကမွ စစ္မေၾကျငာခဲ့ပါဘူး။
- ၁၉၄၆ မွာ `ရာမ ၈´ ဘုရင္လုပ္ၾကံခံရၿပီး ညီေတာ္ Pumipohn Adunyadayt
  ကေန `ရာမ ၉´ ဘုရင္အေနနဲ႔ နန္းတက္ခဲ့တာဟာ ယေန႔တိုင္ေအာင္ပါပဲ။
- ၁၉၉၁ မွာ စစ္႒ာနဦးစီးခ်ဳပ္ Suchinda Kraprayoon ဦးေဆာင္တဲ့ စစ္တပ္အာ
  ဏာသိမ္းမႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၂ မွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပၿပီး အာဏာရယူဖို႔
  ဆက္လက္ႀကိဳးစားရာမွာေတာ့ လူအေသအေပ်ာက္ရွိတဲ့ လူထုအံုႂကြမႈနဲ႔ရင္ဆိုင္ခဲ့
  ရၿပီး ဘုရင္ရဲ့ ၾကား၀င္ျဖန္ေျဖမႈအၿပီးမွာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္မွ ဖယ္ေပးခဲ့ရပါတယ္။
- ၁၉၉၇ ခုနွစ္မွာ အစိုးရရဲ့လုပ္ကိုင္မႈေတြကို စစ္ေဆးခ်ိန္ညိႇေပးမယ့္ အေျခခံဥပေဒ
  သစ္ကို ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီနွစ္မွာပဲ အေရွ႕ေတာင္အာရွ စီးပြားပ်က္ကပ္ ျဖစ္
  ပြားခဲ့ရာမွာ ထိုင္းနိုင္ငံလည္း အလူးအလဲခံခဲ့ရပါတယ္။

- ၂၀၀၁ မွာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ဘီလ်ံနာတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Taksin Shinawatra တက္
  ေရာက္လာခဲ့ၿပီး အမ်ားႀကိဳက္ ဆူလြယ္နပ္လြယ္ မူ၀ါဒေတြက်င့္သံုးၿပီး ေအာင္ျမင္
  တဲ့ စီးပြားေရးျပဳျပင္တည္ေဆာက္မႈေတြ လုပ္ကိုင္ကာ လူႀကိဳက္မ်ားလာခဲ့ပါ
  တယ္။   အဲဒီနွစ္အတြင္းမွာပဲ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကို လ်ိဳ႕၀ွက္ထားမႈနဲ႔ တရားစြဲခံထား
  ရမႈကို အေျခခံဥပေဒတရားရံုးက ကင္းရွင္းေၾကာင္းအဆံုးအျဖတ္ ေပးခဲ့ပါတယ္။
  သူဟာ ထိုင္းနိုင္ငံသမိုင္းမွာ သက္တမ္းနွစ္ဆက္ ဆက္တိုက္အေရြးခံရၿပီး သက္
  တမ္းျပည့္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္နိုင္ခဲ့တဲ့ ပထမဦးဆံုးေသာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ပါတယ္။
- Taksin Shinawatra အဆမတန္ တန္ခိုးထြားလာရာက ၂၀၀၅ ခု ေနွာင္းပိုင္း
  ကစၿပီး လူလတ္တန္းစားအမ်ားစုပါ၀င္တဲ့ အကၤ်ီအ၀ါေရာင္၀တ္ဆင္သူမ်ားက
  ေန သူ႔ကိုေငြေၾကးဆိုင္ရာအက်င့္ပ်က္မႈ၊ ေဆြမ်ိဳးေကာင္းစားေရး၀ါဒီ၊ လူ႔အခြင့္
  အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈ၊ သတင္းကန္႔သတ္မႈ စတဲ့စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ ဆႏၵျပဆန္႔က်င္လာ
  ၾကပါတယ္။

- ၂၀၀၆ စက္တဘၤာလမွာ သူကုလသမဂၢေရာက္ရွိေနစဥ္ ေသြးထြက္သံယိုမႈမရွိတဲ့
  ထိုင္းနိုင္ငံရဲ့ (၁၉၃၂ ခုနွစ္ကစတင္ေရတြက္ရင္) ၁၈ ႀကိမ္ေျမာက္ စစ္တပ္အာ
  ဏာသိမ္းမႈတစ္ရပ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
- ၂၀၀၇ အတြင္း စစ္တပ္ကယာယီတင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ အစိုးရကေန အေျခခံ
  ဥပေဒသစ္တစ္ရပ္ တင္သြင္းအတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
- အာဏာသိမ္းစစ္တပ္က ကမကထလုပ္ေပးခဲ့တဲ့ အစိုးရ႒ာနမ်ားရဲ့ အကူအညီနဲ႔
  Taksin Shinawatra ကို တရားရံုးတင္ခဲ့ရာမွာ ၂၀၀၈ မွာ အာဏာအလြဲသံုးမႈမွာ
  ျပစ္မႈထင္ရွားလို႔ ဗဟိုတရားရံုးကေန ေထာင္ဒဏ္ ၂ နွစ္ခ်မွတ္တာ ခံခဲ့ပါတယ္။
  ေထာင္ဒဏ္မခ်မွတ္ခင္ အာမခံနဲ႔ေနထိုင္စဥ္ကာလအတြင္း နိုင္ငံျပင္ပကို ေရွာင္
  ထြက္သြားခဲ့ပါတယ္။
- ၂၀၀၇-၉ ခုနွစ္အေတာအတြင္း သူ႔ရဲ့လက္ေ၀ခံ ပါတီေတြက အာဏာနွစ္ႀကိမ္ျပန္
  ရလာရာမွာ အကၤ်ီအ၀ါ၀တ္ေတြရဲ့ ဆႏၵျပမႈနဲ႔ တရားရံုးရဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားအရ
  အုပ္ခ်ဳပ္မႈအာဏာကို လက္လြတ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။

- ၂၀၀၉ ခုနွစ္ ဧၿပီလမွာ ဒီမိုကရက္ပါတီ ဦးေဆာင္တဲ့ ညႊန္႔ေပါင္းအစိုးရ အာဏာရ
  လာပါတယ္။
- ၂၀၀၉ ခုနွစ္ကစၿပီး သူ႔ကိုေထာက္ခံတဲ့ (ထိုင္းနိုင္ငံအေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းေဒသက
  လူေတြ အမ်ားစုပါ၀င္တဲ့) အကၤ်ီအနီေရာင္၀တ္မ်ား ဆႏၵျပခဲ့ရာက လူနွစ္ဦးေသ
  ဆံုးခဲ့တဲ့ သႀကၤန္အတြင္း လံုျခံဳေရးအဖြဲ႔၀င္မ်ားကို ရင္ဆိုင္မႈမ်ားနဲ႔ Pattaya အပန္း
  ေျဖကမ္းေျခၿမိဳ႕မွာ က်င္းပတဲ့ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ့ အစည္းအေ၀းပ်က္
  ေအာင္ လုပ္ခဲ့ၾကလို႔ လူသိမ်ားလာခဲ့ပါတယ္။
- ၂၀၁၀ မတ္လကစၿပီး အကၤ်ီအနီ၀တ္ေတြ ထပ္မံဆႏၵျပခဲ့ရာက ဧၿပီလအတြင္း
  အရွိန္ရလာခဲ့ရာမွာ ခုေနာက္ဆံုး ေမလဆူပူမႈေတြနဲ႔ အဆံုးသတ္သြားတာ ျဖစ္
  ပါတယ္။

ဆက္လက္ေဖၚျပသြားပါမယ္။

မွီးျငမ္း
Hoare, Timothy D., 2004 ရဲ့ Thailand : A Global Studies Handbook
Phillips, Douglas A., 2007 ရဲ့ Thailand
Asia Times Online ရဲ့ ၂၂၊ ၀၅၊ ၂၀၁၀ ေန႔စြဲပါ Sifting through Thailand’s ashes
Bangkok Post ရဲ့ ၂၇၊ ၀၅၊ ၂၀၁၀ ေန႔စြဲပါ Puea Thai’s moral paucity

ဆက္လက္တင္ျပမည္မ်ား -
- အကၤ်ီအေရာင္နွင့္ ထိုင္းနိုင္ငံ၊
- စစ္တပ္နွင့္ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊
- တပ္ဆင္ ရွီနာ၀ပ္ (Taksin Shinawatra)၊
- အကၤ်ီအနီ၀တ္ ဆႏၵျပသူမ်ားနွင့္ ျဖစ္စဥ္၊